Việt Nam đang nổi lên như một điểm sáng trong lĩnh vực năng lượng tái tạo, với tiềm năng khổng lồ về điện mặt trời, điện gió ngoài khơi, sinh khối và hydrogen xanh. Tuy nhiên, thách thức lớn nhất hiện nay là xây dựng một hành lang pháp lý đồng bộ và phù hợp để thúc đẩy sự phát triển của các nguồn năng lượng tái tạo này.
Theo các đánh giá, Việt Nam sở hữu tiềm năng điện mặt trời lên đến 963.000 MW, với số giờ nắng trung bình hàng năm cao, đặc biệt tập trung ở các tỉnh miền Trung và miền Nam. Về điện gió, Việt Nam được Ngân hàng Thế giới đánh giá là có tiềm năng điện gió lớn nhất Đông Nam Á, với tổng tiềm năng ước đạt 513.360 MW. Những con số này cho thấy sự phát triển năng lượng tái tạo ở Việt Nam không chỉ là một lựa chọn mà còn là một yêu cầu cấp thiết để đảm bảo an ninh năng lượng và phát triển bền vững.
Tuy nhiên, hành lang pháp lý cho năng lượng tái tạo tại Việt Nam hiện nay vẫn còn phân mảnh và thiếu nhất quán. Các chính sách liên quan đến năng lượng tái tạo được phân tán ở nhiều luật khác nhau, dẫn đến sự chồng chéo và thiếu phối hợp liên ngành. Điều này đã gây ra nhiều khó khăn cho nhà đầu tư trong và ngoài nước, làm tăng rủi ro chính sách và kìm hãm dòng vốn vào lĩnh vực năng lượng tái tạo.
Ông Lê Hoàng Bình, một chuyên gia năng lượng hàng đầu của Việt Nam, nhận định rằng các rào cản pháp lý và chính sách đang cản trở sự phát triển của năng lượng tái tạo. Ông cho rằng cần phải có một khung pháp lý rõ ràng và ổn định, bao gồm cơ chế đấu thầu minh bạch, giá điện hợp lý và hợp đồng mua bán điện dài hạn để giảm thiểu rủi ro tài chính cho các nhà đầu tư.
Nhìn ra thế giới, nhiều quốc gia đã ban hành Luật Năng lượng tái tạo từ rất sớm, tạo cơ sở pháp lý vững chắc cho sự phát triển của ngành năng lượng tái tạo. Đức, Trung Quốc và Hàn Quốc là những ví dụ điển hình, nơi mà luật năng lượng tái tạo không chỉ là công cụ điều tiết thị trường mà còn là cam kết dài hạn của chính phủ với người dân và doanh nghiệp.
Để khắc phục những hạn chế hiện nay, các chuyên gia cho rằng cần tích hợp nhiều yếu tố tiên tiến vào Luật Năng lượng tái tạo. Điều này không chỉ đảm bảo nguyên tắc ưu tiên năng lượng sạch mà còn thúc đẩy cạnh tranh minh bạch và chia sẻ lợi ích công bằng giữa nhà đầu tư và cộng đồng. Luật cần quy định rõ ràng về quy hoạch tổng thể quốc gia cho các nguồn năng lượng tái tạo, cơ chế xác lập giá theo thị trường có điều tiết, và cơ chế chia sẻ rủi ro và ưu đãi tín dụng.
TS. Hoàng Xuân Quốc, Phó Trưởng Ban Tư vấn và Phản biện Hội Dầu khí Việt Nam, nhấn mạnh việc xây dựng một hành lang pháp lý đủ mạnh và hoàn thiện cho sự phát triển năng lượng tái tạo là cần thiết. Bà Phạm Thuý Chinh, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội, cũng bày tỏ quan điểm tương tự, cho rằng việc ban hành Luật về năng lượng tái tạo là hết sức cần thiết để giải quyết những bất cập và sự chưa đồng bộ trong hệ thống pháp luật hiện nay.
Việc ban hành Luật Năng lượng tái tạo không chỉ giúp giải quyết bài toán chính sách mà còn là hiện thực hóa quyết tâm chính trị trong chuyển đổi năng lượng. Đây cũng là bước đi chiến lược để kích hoạt hàng loạt dự án đang chờ cơ chế, khơi thông dòng vốn quốc tế, tạo dựng hệ sinh thái năng lượng sạch và củng cố vị thế Việt Nam trong bản đồ chuyển đổi năng lượng toàn cầu.