Việc thu phí tham quan di tích lịch sử đang trở thành một vấn đề xã hội nóng hổi, thu hút sự quan tâm của nhiều người. Một bộ phận dân cư ủng hộ việc thu phí, cho rằng đây là một giải pháp cần thiết để bảo tồn và phát huy giá trị của các di tích lịch sử. Ngược lại, một số người khác lại phản đối, quan niệm rằng di tích lịch sử là tài sản tinh thần chung của dân tộc, không thể bị thương mại hóa.
Lấy ví dụ như Khu di tích Quốc gia đặc biệt Ngã ba Đồng Lộc, tỉnh Hà Tĩnh, đây là một địa điểm lịch sử quan trọng, cách Hà Tĩnh 5km, hàng năm đón tiếp hàng chục nghìn lượt khách đến dâng hương và tri ân các anh hùng liệt sĩ đã hy sinh tại đây. Tuy nhiên, việc vận hành và quản lý khu di tích này đang gặp nhiều khó khăn do thiếu thốn nguồn lực tài chính. Việc thu phí tham quan không chỉ giúp tăng thu ngân sách nhỏ mà còn đóng vai trò quan trọng trong công tác bảo tồn và phát huy giá trị di tích.
Trên thế giới, việc thu phí tham quan di tích là một thực tiễn phổ biến, được xem là nguồn thu chính để duy trì hoạt động của các di sản văn hóa và lịch sử. Nhưng ở Việt Nam, mỗi khi nhắc đến việc thu phí, dư luận thường tỏ ra không đồng tình. Do đó, để việc thu phí được chấp nhận và triển khai một cách hợp lý, cần đảm bảo một số nguyên tắc quan trọng.
Trước hết, mục đích thu phí cần phải minh bạch, rõ ràng, công khai. Công chúng cần biết chính xác số tiền thu được sẽ được sử dụng vào những việc gì. Bên cạnh đó, chính sách miễn hoặc giảm phí cần được áp dụng một cách linh hoạt và nhân văn đối với các đối tượng như cựu chiến binh, người có công với cách mạng, người khuyết tật, trẻ em, học sinh – sinh viên và cư dân địa phương.
Cuối cùng, cần có một cái nhìn linh hoạt và thấu đáo để việc thu phí không trở thành rào cản ngăn cản mọi người tiếp cận với di sản văn hóa và lịch sử. Thay vào đó, tấm vé tham quan cần được xem như một cầu nối giữa quá khứ và hiện tại, giữa ký ức và trách nhiệm gìn giữ di sản của thế hệ hôm nay dành cho thế hệ mai sau.
Chỉ khi đạt được sự cân bằng giữa bảo tồn và phát huy giá trị di tích, giữa thu phí và quyền tiếp cận của công chúng, chúng ta mới có thể xây dựng một nền văn hóa bền vững và phát triển. Từ đó, giúp mọi người có thể tiếp cận, trân trọng và kế thừa giá trị của các di tích lịch sử một cách tốt nhất.