Việt Nam đang có cơ hội trở thành trung tâm vận tải hàng hóa hàng không trong vòng 5 năm tới, nhờ sự phát triển nhanh chóng của hạ tầng và nhu cầu vận tải hàng hóa. Ông Ben Anh, Tổng giám đốc điều hành Tập đoàn ITL, cho rằng Việt Nam có tiềm năng trở thành một trung tâm vận tải hàng hóa hàng không (air cargo hub) trong vòng 5 năm, thậm chí là 3 năm. ITL là nhà cung cấp các giải pháp logistics tích hợp, đại diện của hơn 22 hãng hàng không, khai thác hàng hóa cho hơn 300 chuyến bay mỗi tuần.

Hai động lực chính推動 khả năng thành ‘hub’ nhanh và rõ nét hơn là cơ sở hạ tầng và nhu cầu vận tải đồng loạt tăng tốc. Dự án sân bay Long Thành cơ bản hoàn thành năm nay để vận hành chính thức vào 2026. Tại phía Bắc, Bộ Xây dựng vừa ban hành quyết định phê duyệt điều chỉnh quy hoạch Cảng hàng không quốc tế Gia Bình, với năng lực vận tải hàng hóa 1,6 triệu tấn mỗi năm vào 2030 và nâng lên 2,5 triệu tấn năm 2050.

Nhu cầu vận chuyển hàng hóa tại Việt Nam cao do vai trò cứ điểm sản xuất lớn. Lượng hàng hóa hàng không của Việt Nam đã đạt 1,2 triệu tấn mỗi năm, vượt Malaysia (900.000 tấn) và Philippines (600.000 tấn), dự báo sẽ vượt Thái Lan trong 2 năm tới nhờ tốc độ tăng trưởng hai con số.

Tuy nhiên, để trở thành một trung tâm vận tải hàng hóa hàng không, hạ tầng và nhu cầu là chưa đủ. Các sân bay còn phải có khả năng kết nối, bao gồm mạng lưới các hãng hàng không rộng khắp, là căn cứ hoạt động của nhiều hãng. Trung tâm logistics hàng không cần chính sách bầu trời mở và chính sách trung chuyển thân thiện, thủ tục hải quan nhanh gọn, môi trường thương mại tự do, từ đó hỗ trợ luồng hàng hóa quốc tế ra vào thông suốt.

Ngoài ra, yếu tố công nghệ cũng đóng vai trò quan trọng, giúp kết nối đồng bộ giữa các thành phần trong chuỗi logistics như hãng bay, đơn vị khai thác kho bãi, hải quan, nhà vận chuyển. Việc xử lý hàng hóa mặt đất phải đạt hiệu quả cao và chuẩn mực về thời gian, đặc biệt quan trọng với các loại hàng hóa giá trị cao, cần tốc độ như thương mại điện tử, linh kiện điện tử, y tế.

Việt Nam có lợi thế đi sau, vừa học hỏi từ các mô hình thành công, vừa dễ dàng triển khai các giải pháp xanh hóa và số hóa nhanh chóng. Tập đoàn ITL đang tích cực đóng góp vào sự phát triển của ngành logistics hàng không tại Việt Nam, với kỳ vọng giúp Việt Nam trở thành một trung tâm vận tải hàng hóa hàng không trong tương lai gần.

Tuy nhiên, vẫn còn một số thách thức cần cải thiện, bao gồm chính sách hải quan, trung chuyển cởi mở, thân thiện hơn cho hàng hóa ra vào. Để đạt được mục tiêu trở thành trung tâm vận tải hàng hóa hàng không, Việt Nam cần tiếp tục cải thiện môi trường kinh doanh và đầu tư vào hạ tầng logistics.

Nhiều doanh nghiệp Việt Nam đang tích cực lên kế hoạch để thích ứng trước thuế quan của Mỹ, với ưu tiên hàng đầu là tìm kiếm thị trường mới, đặc biệt là trong nhóm xuất khẩu. Theo báo cáo của Ban Nghiên cứu Phát triển kinh tế tư nhân (Ban IV), có hơn 51,6% doanh nghiệp xuất khẩu đang lên kế hoạch tìm kiếm thị trường mới để ứng phó với rủi ro thuế quan. Điều này cũng được các doanh nghiệp sản xuất và kinh doanh trong nước ưu tiên, với 34,9% lựa chọn này.

Bên cạnh đó, các doanh nghiệp cũng có xu hướng tăng cường nội địa hóa chuỗi sản xuất và tìm kiếm thị trường nguyên liệu đầu vào từ đối tác khác. Các doanh nghiệp trong lĩnh vực công nghiệp chế biến, chế tạo, dịch vụ, nông-lâm và thủy sản đang ưu tiên tìm kiếm thị trường ngoài Mỹ. Ngược lại, các công ty xây dựng có xu hướng chờ đợi và hướng nhiều hơn tới giải pháp nội địa hóa chuỗi sản xuất.

Từ tháng 4, một số doanh nghiệp như SK Foods đã lập kế hoạch chuyển dịch thị trường xuất khẩu sang các nước như EU, Hàn Quốc, Nhật Bản, Singapore, UAE. Theo khảo sát, các doanh nghiệp các ngành cho rằng họ chịu tác động khá nghiêm trọng từ chính sách thuế đối ứng của Mỹ.

Việt Nam có lợi thế đa dạng thị trường với 17 hiệp định thương mại tự do (FTA) với hơn 60 quốc gia và vùng lãnh thổ, cùng 70 cơ chế hợp tác song phương. Để tạo thuận lợi cho việc tìm kiếm thị trường mới, các doanh nghiệp kiến nghị Chính phủ đẩy mạnh các hoạt động xúc tiến thương mại, mở rộng đàm phán FTA với các nước tiềm năng khác.

Việc phát triển công nghiệp phụ trợ trong nước cũng là điều cần thiết, qua đó giảm sự phụ thuộc vào nguồn nguyên liệu và linh kiện nhập khẩu. Họ cũng khuyến nghị các cơ chế hỗ trợ cho hoạt động dịch chuyển chuỗi cung ứng hoặc mở rộng thị trường xuất khẩu ngoài Mỹ, Trung Quốc.

https://www.vietnam.gov.vn/

Theo đó, các chuyên gia kinh tế cũng khuyến nghị các doanh nghiệp cần tích cực tận dụng các FTA để mở rộng thị trường xuất khẩu. Bên cạnh đó, việc nâng cao năng lực cạnh tranh và cải thiện môi trường kinh doanh cũng là những yếu tố quan trọng giúp các doanh nghiệp Việt Nam thích ứng và phát triển trong bối cảnh hiện nay.