Xu hướng thanh toán không dùng tiền mặt tại Việt Nam đang tăng trưởng mạnh mẽ, phản ánh sự thay đổi trong thói quen của người dân và doanh nghiệp.

Tính đến cuối năm 2024, tổng giá trị thanh toán không dùng tiền mặt đã đạt 295 triệu tỷ đồng, với 17,7 tỷ giao dịch, tăng trưởng 30-40% mỗi năm. Sự gia tăng này cho thấy sự chuyển đổi mạnh mẽ sang nền kinh tế số, đặc biệt trong bối cảnh ngày càng có nhiều người dân và doanh nghiệp tiếp cận và sử dụng phương thức thanh toán điện tử.

Hết quý 1/2025, giao dịch không dùng tiền mặt trong nước tăng 44,43% so với cùng kỳ năm trước. Số lượng tài khoản Mobile-money cũng tăng đáng kể, lên tới gần 10,4 triệu tài khoản, trong đó hơn 72% là ở các vùng nông thôn, miền núi, vùng sâu, vùng xa, biên giới và hải đảo. Điều này cho thấy sự phổ biến ngày càng rộng rãi của các phương thức thanh toán không dùng tiền mặt ở nhiều khu vực.

Giá trị thanh toán không dùng tiền mặt trong năm 2024 gấp 26 lần GDP, cho thấy sự thay đổi mạnh mẽ trong thói quen thanh toán của người dân và doanh nghiệp. Tỷ lệ người dân từ 15 tuổi trở lên có tài khoản tại ngân hàng đạt 86,97% vào cuối năm 2024, minh chứng cho sự thành công của chiến lược thanh toán không tiền mặt của Chính phủ và Ngân hàng Nhà nước.

Ngân hàng Nhà nước cho biết phương thức thanh toán này không chỉ là sản phẩm của ngân hàng mà còn được tích hợp và kết nối với các ngành nghề khác thông qua các ứng dụng của doanh nghiệp, tạo ra một hệ sinh thái thanh toán số toàn diện và bền vững.

Thay đổi trong quản lý thuế đối với hộ kinh doanh

Quản lý thuế hiệu quả đang trở thành một vấn đề quan trọng trong cộng đồng kinh doanh. Việc này không chỉ liên quan đến ngành thuế mà còn là trách nhiệm và quyền lợi của cả cộng đồng. Nghị quyết 198 của Quốc hội về một số cơ chế, chính sách đặc biệt phát triển kinh tế tư nhân đã quy định việc bãi bỏ hình thức thuế khoán đối với hộ và cá nhân kinh doanh từ ngày 1/1/2026.

Thay vào đó, các hộ kinh doanh sẽ chuyển sang phương thức kê khai thuế dựa trên doanh thu thực tế, áp dụng hóa đơn điện tử và tuân thủ các quy định của Luật Quản lý thuế hiện hành. Từ ngày 1/6, các hộ kinh doanh có doanh thu trên 1 tỷ đồng mỗi năm trong một số lĩnh vực sẽ bắt buộc sử dụng hóa đơn điện tử qua máy tính tiền kết nối với cơ quan thuế.

Việc thanh toán không dùng tiền mặt ngày càng phổ biến

Thay đổi trong thói quen thanh toán

Việc sử dụng hóa đơn điện tử và thanh toán không dùng tiền mặt đang trở thành xu hướng. Nhiều hộ kinh doanh đã thay đổi thói quen thanh toán để đáp ứng yêu cầu của cơ quan thuế và tạo thuận tiện cho khách hàng.

Anh Trịnh Văn Hùng, chủ hộ kinh doanh tại quận Hà Đông, Hà Nội, cho biết gia đình anh đều bán các sản phẩm trên sàn thương mại điện tử, có đầy đủ hóa đơn đầu vào và minh bạch về giá cả. Việc thanh toán qua tài khoản đã trở thành thói quen của khách hàng.

Khó khăn trong triển khai hóa đơn điện tử

Tuy nhiên, việc triển khai hóa đơn điện tử vẫn còn nhiều khó khăn. Nhiều hộ kinh doanh vẫn còn lúng túng trong việc sử dụng hóa đơn điện tử, đặc biệt là trong việc lập hóa đơn và xử lý các trường hợp hủy hóa đơn.

Chị Trần Nguyễn Ánh Ngọc, chủ cửa hàng Hino House tại quận 3, TP. Hồ Chí Minh, cho biết việc xuất hủy hóa đơn là một vấn đề nan giải. Cô hy vọng cơ quan thuế sẽ có hướng dẫn cụ thể hơn để giúp các hộ kinh doanh thực hiện đúng quy định.

Cơ quan thuế đang tích cực hỗ trợ các hộ kinh doanh

Ngành thuế đồng hành cùng cộng đồng kinh doanh

Để hỗ trợ các hộ kinh doanh, ngành thuế đã tổ chức nhiều hội nghị để giải đáp thắc mắc và hướng dẫn cách thực hiện hóa đơn điện tử. Ông Nguyễn Tiến Minh, Phó Chi cục trưởng Chi cục Thuế Khu vực I, cho biết cơ quan thuế sẽ tiếp tục đồng hành cùng các hộ kinh doanh trong quá trình triển khai hóa đơn điện tử.

Bà Nguyễn Thị Thu, Trưởng Ban Nghiệp vụ thuế – Cục Thuế Bộ Tài chính, khuyến cáo rằng việc sử dụng hóa đơn điện tử chỉ là hình thức để thể hiện doanh thu phát sinh. Cơ quan thuế sẽ xác định số thuế phải nộp dựa trên doanh thu thực tế.

Quản lý thuế hiệu quả là trách nhiệm chung của cả cộng đồng kinh doanh. Việc minh bạch và tuân thủ quy định sẽ giúp tạo ra một môi trường kinh doanh lành mạnh và bền vững.

Xu hướng từ chối chuyển khoản: Biểu hiện của việc né tránh thuế?

Thanh toán không dùng tiền mặt đã trở nên phổ biến với việc quét mã QR thông qua điện thoại thông minh. Tuy nhiên gần đây, nhiều phản ánh cho thấy một số hàng quán chỉ nhận tiền mặt hoặc yêu cầu thêm phí khi khách hàng thanh toán qua chuyển khoản.

Một khách hàng tại Hà Nội cho biết: “Khi đi ăn, chủ quán yêu cầu tôi chuyển khoản và cộng thêm 5.000 đồng vào tổng hóa đơn. Điều này khiến tôi cảm thấy không thoải mái.”

Khách hàng phản ánh về việc bị yêu cầu thêm phí khi chuyển khoản

Đây là phản ứng của một số hộ kinh doanh sau khi chính sách thuế khoán thay đổi từ ngày 1/6. Theo đó, các hộ kinh doanh có doanh thu trên 1 tỷ đồng mỗi năm thuộc một số ngành nghề phải sử dụng hóa đơn điện tử qua máy tính tiền kết nối với cơ quan thuế.

Anh Lê Ngọc Duy, chủ hộ kinh doanh tại Ba Đình, Hà Nội cho rằng: “Một số hộ kinh doanh muốn né tránh thuế bằng cách không nhận tiền chuyển khoản. Tôi nghĩ cách làm này không nên vì nó đi ngược lại xu hướng phát triển.”

Cơ quan thuế khẳng định rằng việc xác định doanh thu tính thuế không chỉ dựa trên chuyển khoản qua ngân hàng mà còn căn cứ vào tiền mặt và các hình thức thanh toán khác. Tuy nhiên, việc từ chối chuyển khoản được cho là đi ngược với xu hướng phát triển kinh tế toàn cầu.

Ông Nguyễn Tiến Minh, Phó Chi cục trưởng Chi cục Thuế khu vực I, Cục Thuế, Bộ Tài chính nhận định: “Nếu hộ kinh doanh cố tình thu tiền mặt để tránh thuế, trốn thuế, sẽ bị xử lý theo pháp luật quản lý thuế, bao gồm cả việc truy cứu trách nhiệm hình sự.”

Việc thanh toán không dùng tiền mặt mang lại nhiều tiện ích và minh bạch cho nền kinh tế. Do đó, cần có quy định bắt buộc chuyển khoản qua tài khoản trong nhiều trường hợp mua bán hàng hóa để chống thất thu ngân sách và chống tham nhũng.