Ở tỉnh Lào Cai, nhiều phụ nữ dân tộc thiểu số đã biến tiềm năng núi rừng thành hàng hóa, áp dụng khoa học kỹ thuật vào xây dựng thương hiệu sản phẩm, góp phần phát triển kinh tế xanh, bền vững và tạo việc làm cho lao động tại địa phương.

Trước đây, đồng bào dân tộc thiểu số tại các xã Văn Bàn, Chiềng Ken, Minh Lương, Nậm Chày, Nậm Xé đã gắn bó mật thiết với những rừng măng. Măng không chỉ giúp họ nuôi sống gia đình mà còn gìn giữ một phần văn hóa bản địa. Tuy nhiên, cuộc sống gắn liền với măng cũng đồng nghĩa với sự bấp bênh: sản lượng không ổn định, giá cả bị thao túng bởi thương lái và thiếu cơ hội vươn ra thị trường lớn.

Những năm gần đây, cùng với sự phát triển của kinh tế hàng hóa, nhiều phụ nữ dân tộc thiểu số tại địa phương đã tham gia vào các dự án phát triển ngành măng, đưa sản phẩm từng bước chinh phục thị trường. Chị Triệu Thị Lai, người dân tộc Dao ở xã Nậm Xé, tỉnh Lào Cai, là một minh chứng sinh động cho hành trình thay đổi đó. Suốt nhiều năm, cuộc sống của chị gắn với những nhịp thở nơi rừng măng. Với 3-4 hecta rừng, gia đình chị dựa vào những mùa thu hoạch măng để mang lại phần lớn thu nhập hằng năm.

Tuy nhiên, mọi thứ bắt đầu thay đổi từ năm 2020, khi chị tham gia Dự án Thúc đẩy Bình đẳng Giới thông qua Nâng cao hiệu quả kinh tế sản xuất Nông nghiệp và Phát triển du lịch. Thông qua dự án, chị được tiếp cận với kỹ thuật canh tác tiên tiến, cải tạo đất, giúp tối ưu hóa việc trồng măng, tăng năng suất và chất lượng măng. Đặc biệt, chị đã tìm được đầu ra mới ngoài địa phương. Việc bán măng ra các tỉnh lân cận đã giúp giá măng đáng kể, từ 25.000 đồng/kg lên 35.000 đồng/kg măng đã bóc vỏ. Nhờ đó, thu nhập từ măng của gia đình chị tăng từ 20 triệu đồng một vụ lên 30 triệu đồng một vụ cho diện tích trồng 3 hecta.

Năm 2024, chị Triệu Thị Lai thực hiện mục tiêu dài hơi hơn, từ một người nông dân trồng măng, chị quyết tâm gây dựng một mô hình kinh tế tập thể quy mô nhỏ, do chính những người phụ nữ dân tộc thiểu số làm chủ. Nhận được sự đồng hành của chính quyền địa phương, của các cấp Hội phụ nữ, Công ty Tư vấn giải pháp Nông nghiệp và Du lịch CRED, vợ chồng chị Lai cùng 9 hộ gia đình khác trong xã đã thành lập Hợp tác xã Măng Nậm Xé.

Thông qua hợp tác xã, các hộ dân có cơ hội được đào tạo chuyên sâu về kỹ thuật canh tác, bóc vỏ và thu hoạch măng, đồng thời ký kết hợp đồng lâu dài với một công ty thu mua. Đây là những bước tiến quan trọng giúp các thành viên trong hợp tác xã, từng bước thoát khỏi sự lệ thuộc vào thương lái.

Sự thành công và chuyển biến tích cực trong gia đình chị Lai và các hộ lân cận đã tạo động lực mạnh mẽ cho những người phụ nữ khác ở các xã lân cận, thúc đẩy họ chủ động thành lập các hợp tác xã riêng, nắm bắt cơ hội từ giá trị đang ngày càng tăng lên của ngành măng.

Tại xã Nậm Chày, Hợp tác xã Măng Dần Thàng do chị Hà Thị Thu Hương làm Chủ tịch Hội đồng quản trị kiêm Tổng Giám đốc cũng đang tạo dựng cơ hội kinh doanh và việc làm ổn định, bền vững, giúp bà con vùng núi khó khăn vươn lên thoát nghèo. Hợp tác xã Măng Dần Thàng được thành lập vào tháng 8/2024 với tổng số 15 thành viên, 100% đều là chị em phụ nữ dân tộc thiểu số tại địa phương.

Hợp tác xã hiện nay đang liên kết sản xuất măng với 4 tổ hợp tác, bao gồm 161 hộ dân tại xã Dần Thàng. Năm 2024, Hợp tác xã đã ký kết thỏa thuận hợp tác 10 năm với Công ty Kim Bôi về việc thu mua sản phẩm măng đạt chất lượng do Hợp tác xã sản xuất. Được tham gia các chương trình tập huấn, chuyển giao công nghệ chế biến và bảo quản măng để hình thành chuỗi chế biến khép kín, tiêu thụ ổn định, hợp tác xã Dần Thàng đã đầu tư 400 triệu đồng xây dựng nhà máy 160m², có thể xử lý tới 1.000 tấn măng tươi mỗi năm.

Chặng đường hình thành, phát triển hợp tác xã của chị Triệu Thị Lai, chị Hà Thị Thu Hương cho thấy sự cần thiết của sự liên kết, hợp tác đồng hành giữa nông dân, hợp tác xã, doanh nghiệp và nhà nước, trong quá trình đưa sản phẩm của núi rừng tiếp cận với thị trường trong nước.

Tạo việc làm và mở ra cơ hội phát triển kinh tế cho phụ nữ dân tộc thiểu số là một trong những mục tiêu quan trọng của các dự án phát triển ngành măng. Không chỉ hướng tới lợi nhuận, mô hình hợp tác xã măng còn mang giá trị xã hội lớn.

Từ chỗ lao động đơn lẻ, manh mún, người dân, nhất là phụ nữ dân tộc thiểu số được tổ chức sản xuất bài bản, có thu nhập ổn định, có cơ hội học hỏi và thể hiện vai trò lãnh đạo. Nhờ những thay đổi tích cực trong ngành măng cùng với quyết tâm không ngừng nghỉ của những người phụ nữ như chị Triệu Thị Lai và chị Hà Thị Thu Hương, những ngọn măng trong rừng núi Lào Cai không chỉ đơn thuần là kế sinh nhai mà còn góp phần tạo nên cho sự phát triển bền vững cho cộng đồng.

Tại các vùng miền, người tiêu dùng ngày càng ưa chuộng đặc sản vùng cao với tiêu chuẩn an toàn, truy xuất nguồn gốc và giá trị văn hóa đi kèm. Những sản phẩm măng rừng với vị ngọt thanh, độ giòn đặc trưng và được chế biến theo quy trình sạch của Lào Cai đang dần khẳng định vị thế không chỉ tại các chợ truyền thống, mà có mặt tại các hội chợ, trên quầy kệ của các siêu thị, và trên các nền tảng bán hàng thương mại điện tử.

Tiếp nối hành trình phát triển kinh tế hàng hóa vùng dân tộc thiểu số và miền núi, cần có chính sách dài hạn từ Nhà nước, từ Bộ Công Thương và các Bộ, ngành, cơ quan, tổ chức trong việc hỗ trợ hạ tầng sản xuất, vốn tín dụng ưu đãi, chuyển giao khoa học công nghệ, xúc tiến thương mại và bảo hộ thương hiệu. Quan trọng hơn cả là niềm tin vào năng lực của những người phụ nữ vùng cao, trao cho họ cơ hội để góp sức phát triển kinh tế – xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.

Lai Châu đang nổi lên như một điểm sáng trong phát triển cây dược liệu quý hiếm, tận dụng lợi thế về địa hình phức tạp, khí hậu mát mẻ và hệ thống sông suối phong phú. Với hơn 2/3 diện tích tự nhiên là rừng, đất lâm nghiệp và thảm thực vật phong phú, tỉnh được đánh giá có tiềm năng lớn trong lĩnh vực này.

Hiện nay, tỉnh Lai Châu có gần 900 loài dược liệu, trong đó nhiều loài có giá trị kinh tế cao như sâm Lai Châu, lan kim tuyến, thất diệp nhất chi hoa, đương quy. Diện tích trồng dược liệu trên địa bàn tỉnh là hơn 17.800 ha, bao gồm các loại cây như quế, sơn tra, sa nhân, thảo quả, sâm Lai Châu, thất diệp nhất chi hoa, đương quy. Tỉnh đang tập trung phát triển sản phẩm OCOP từ dược liệu và hướng đến xây dựng thương hiệu uy tín, có giá trị đặc biệt đối với sản phẩm từ thảo dược.

Nhiều hộ dân tại các địa phương trên địa bàn tỉnh đã mạnh dạn chuyển đổi sản xuất từ trồng ngô, lúa nương sang trồng dược liệu, qua đó góp phần nâng cao thu nhập, ổn định đời sống. Điển hình như gia đình chị Phàn Tả Mẩy ở bản Sín Chả, xã Sì Lở Lầu, đã vươn lên thoát nghèo, ổn định cuộc sống từ chuyển đổi sang trồng cây dược liệu. Hiện, gia đình chị đã có thu nhập trên 400 triệu đồng từ trồng sâm Lai Châu và thất diệp nhất chi hoa.

Tỉnh Lai Châu đã có nhiều giải pháp để bảo tồn và phát triển cây dược liệu. HĐND tỉnh đã ban hành Nghị quyết số 38/2019/NQ-HĐND ngày 11/12/2019 thông qua Đề án phát triển một số cây dược liệu giai đoạn 2020-2025, tầm nhìn đến năm 2030. Đặc biệt, Tỉnh ủy Lai Châu đã ban hành Nghị quyết số 17-NQ/TU về phát triển sâm Lai Châu giai đoạn 2024-2030, định hướng đến năm 2035.

Trên cơ sở đó, nhiều chính sách được tỉnh ban hành liên quan đến việc hỗ trợ giống, phân bón, thuốc bảo vệ thực vật trong giai đoạn từ năm 2020-2025 đối với các loại cây dược liệu: sâm Lai Châu, thất diệp nhất chi hoa, lan kim tuyến. Tỉnh cũng hỗ trợ bảo tồn, hoàn thiện quy trình, nhân giống dược liệu, vật tư, bao bì nhãn mác sản phẩm; hỗ trợ chi phí chuyển giao, ứng dụng khoa học kỹ thuật mới, áp dụng quy trình kỹ thuật và quản lý chất lượng đồng bộ theo chuỗi.

Với những giải pháp đồng bộ và quyết tâm cao, tỉnh Lai Châu đang kỳ vọng sẽ khai thác tiềm năng lớn từ cây dược liệu, tạo nguồn thu quan trọng cho tỉnh và góp phần nâng cao thu nhập, ổn định đời sống cho người dân.

Đồng Tháp, một tỉnh thuộc khu vực đồng bằng sông Cửu Long, nằm dọc theo hai bờ sông Tiền, có địa hình đa dạng với vùng ngọt và kiểm soát lũ đầu nguồn, vùng Đồng Tháp Mười và vùng dự án Bảo Định phía bắc sông Tiền, vùng ngọt hóa Gò Công phía Đông tỉnh. Đặc biệt, vùng Đồng Tháp Mười và vùng ngọt hóa Gò Công có điều kiện thiên nhiên và đất đai đặc thù, thường bị ảnh hưởng bởi hạn mặn trong mùa khô, gây khó khăn cho sản xuất nông nghiệp.

Để thích ứng với biến đổi khí hậu và giảm nhẹ thiên tai, địa phương đã chú trọng phát huy tiềm năng và thế mạnh của cây rau màu trong tái cơ cấu sản xuất nông nghiệp. Điều này không chỉ giúp nông dân tăng thêm thu nhập mà còn ổn định sản xuất và đời sống. Nhiều mô hình mới đã xuất hiện, với các loại cây màu được trồng trên diện tích lớn, mang lại hiệu quả kinh tế cao cho người dân.

Các xã Tân Phước1, Tân Phước2, Tân Phước3, Hưng Thạnh là những địa phương tiên phong phát triển cây màu ở vùng nhiễm phèn Đồng Tháp Mười. Toàn vùng đã chuyển đổi trên 1.100ha đất canh tác sang trồng rau màu lương thực và thực phẩm. Các xã duy trì vùng trồng dưa hấu khoảng 300 ha, cho sản lượng mỗi năm gần 6.800 tấn và vùng trồng khoai mỡ chuyên canh trên 500 ha, với sản lượng mỗi năm gần 10.000 tấn củ.

Khoai mỡ Đồng Tháp Mười đã khẳng định được thương hiệu và được thị trường các tỉnh phía Nam ưa chuộng. Qua chuyển đổi sản xuất, nhiều mô hình mới và cách làm hiệu quả đã xuất hiện. Điển hình như chị Mai Thanh Châu, nông dân xã Tân Phước2, đã chuyển 4ha đất trồng lúa sang mô hình trồng sen kết hợp nuôi thủy sản nước ngọt trên ruộng lúa. Chị Châu cho biết sen cho thu hoạch ngó gần như quanh năm, thích hợp với thổ nhưỡng vùng Đồng Tháp Mười. Với giá ngó sen bình quân 30.000 đồng/kg, mỗi năm chị bán thu 300 triệu đồng.

Còn tính chung các nguồn lợi từ ngó sen, thủy sản trong mô hình, mỗi năm chị thu khoảng 750 triệu đồng, trừ chi phí còn lãi ròng trên 550 triệu đồng. Nông dân Nguyễn Thành Hiển, vào lập nghiệp tại xã Hưng Thạnh, chọn mô hình đa dạng hóa cây trồng trên nền đất lúa, chủ lực là lúa, dứa, khoai mỡ. Hiện, ông canh tác 3ha dứa, 5ha khoai mỡ, 1ha lúa năng suất cao. Trung bình mỗi năm, sau khi trừ chi phí, còn lợi nhuận ròng trên 1,1 tỷ đồng.

Nhằm liên kết sản xuất và giải quyết đầu ra cho rau màu thương phẩm, tỉnh đã thành lập hàng chục hợp tác xã chuyên canh rau, thu hút hàng nghìn thành viên các vùng chuyên canh rau. Các hợp tác xã tăng cường chuyển giao khoa học kỹ thuật nông nghiệp cho bà con nông dân, nhân rộng mô hình trồng rau màu theo tiêu chí VietGAP hoặc trồng rau an toàn nhằm bảo vệ sức khỏe và môi trường cũng như tăng sức cạnh tranh của nông sản hàng hóa trên thị trường.

Nhiều năm nay, thông qua liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị, các hợp tác xã rau an toàn vùng ngọt hóa Gò Công tỉnh Đồng Tháp đã tăng cường ký hợp đồng tiêu thụ sản phẩm với các siêu thị, các chợ đầu mối trong ngoài tỉnh như: Metro, Mega Market, Công ty cổ phần thương mại Bách hóa Xanh, … với sản lượng tiêu thụ ổn định từ 20 tấn đến 25 tấn rau an toàn/ngày.

Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Đồng Tháp, đến giữa tháng 7/2025, nông dân trong tỉnh đã trồng được khoảng 44.000 ha rau màu các loại, đạt khoảng 64% chỉ tiêu cả năm và tăng hơn 5,2% so cùng kỳ năm trước. Sản lượng thu hoạch khoảng 853.000 tấn rau màu các loại, đạt 57,7% chỉ tiêu cả năm và tăng hơn 6,7% so cùng kỳ năm trước; trong đó, hai vùng sản xuất rau màu trọng điểm là Đồng Tháp Mười và vùng ngọt hóa Gò Công đóng góp khoảng 50% diện tích và sản lượng rau màu toàn tỉnh.

Nhờ phát huy tiềm năng và thế mạnh cây màu thích ứng biến đổi khí hậu, nông dân tại đây đã nâng cao thu nhập, có cuộc sống ổn định và 100% số xã được công nhận đạt chuẩn nông thôn mới.

Thu nhập có hạn, nhiều khoản phải chi, cuộc sống của nhiều cặp vợ chồng trở nên khó khăn. Câu nói “Cái khó bó cái khôn” thật sự rất phù hợp trong trường hợp này. Câu nói này muốn nói rằng do tài chính eo hẹp, nên một số việc dù biết là nên làm nhưng vẫn không thể thực hiện.

Một cặp vợ chồng dưới đây là một ví dụ điển hình. Thu nhập thấp, lại có nhiều khoản cố định phải chi, nên bao dự định và mong muốn đều chỉ có thể gói gọn trong một hơi thở dài. Người vợ trong bài tâm sự cho biết, bản thân đang làm việc trong lĩnh vực kế toán, với mức lương 9 triệu/tháng. Chồng cô cũng đóng góp 15 triệu tiền lương, vậy là mỗi tháng gia đình họ có 24 triệu để trang trải chi tiêu. Hiện tại, họ mới có một con nhỏ 3 tuổi.

Tuy nhiên, người vợ không thích công việc hiện tại và muốn chuyển sang ngành khác, cụ thể là nhân viên kinh doanh với lương cơ bản 7 triệu/tháng. Nhưng vì mỗi tháng cần lương cố định nên cô cứ chần chừ và bỏ lỡ nhiều cơ hội. Hiện tại, gia đình cô còn đang nợ 200 triệu nữa. Mỗi tháng cố gắng lắm thì vẫn tiêu hết gần 20 triệu, thực sự là không tiết kiệm hơn được.

Nhiều khi, cô thấy bế tắc quá và mong mọi người cho lời khuyên. Trong phần bình luận của bài đăng, phần lớn mọi người đều đồng tình khuyên cô vợ này không nên chuyển ngành, bởi nợ 200 triệu, mỗi tháng chi gần 20 triệu mà giờ hụt mất một nguồn thu nhập, chắc chắn gia đình sẽ rất khó xoay sở.

Tình hình thế này thì có chán vẫn phải làm tiếp thôi mom ạ. Hoặc là vừa làm kế toán, vừa kiếm thêm việc ngoài giờ buổi tối mà làm, cũng có đồng ra đồng vào mà vất vả chút thôi vì con mới có 3 tuổi, tối chắc vẫn bám bố mẹ nhiều – Một người khuyên.

Nếu nhảy sang công việc khác thì lương về tay ít nhất cũng phải hơn lương bây giờ, mới nên nhảy chứ. Nhân viên kinh doanh lương cơ bản 7 triệu nhưng chưa có kinh nghiệm thì cứ xác định 3-4 tháng đầu không được 7 triệu đâu, có khi còn chẳng được đồng nào nếu không đủ KPI cơ bản ấy… – Một người chia sẻ.

Cố trả cho xong món nợ 200 triệu kia rồi tính tiếp mom ạ, chứ còn nợ mà tình hình thế này, chuyển việc thì cũng hơi nguy hiểm đấy – Một người khác đồng tình.

Làm sao thoát cảnh thu nhập eo hẹp? Thu nhập eo hẹp là tình cảnh của không ít cặp vợ chồng ở thời điểm hiện tại, dù công việc của cả 2 có là gì đi chăng nữa. Vượt qua được thế khó này là thách thức không nhỏ, đòi hỏi sự kiên trì tới từ cả 2 phía.

1 – Phân tích, tối ưu hóa chi tiêu: Trước khi nghĩ đến việc tăng thu nhập, điều quan trọng đầu tiên là phải rà soát và tối ưu hóa toàn bộ chi tiêu hiện tại của gia đình. Vợ chồng nên cùng nhau bàn bạc, lập một bảng chi tiêu chi tiết các khoản cố định (tiền thuê nhà, điện nước, internet, học phí con cái,…) và các khoản biến đổi (ăn uống, đi lại, giải trí, mua sắm). Xác định những khoản nào là thiết yếu và những khoản nào có thể cắt giảm hoặc loại bỏ hoàn toàn.

Việc này không chỉ giúp giảm gánh nặng tài chính ngay lập tức mà còn tạo ra ‘khoảng trống’ để cả 2 có thể dành tiền cho các mục tiêu cải thiện thu nhập sau này.

2 – Tối ưu hóa công việc hiện tại và tìm kiếm cơ hội thăng tiến: Trước khi nghĩ đến việc tìm thêm việc khác, hãy tận dụng tối đa tiềm năng tại nơi làm việc hiện tại. Chúng ta cần tự làm nổi bật bản thân bằng cách làm việc hiệu quả hơn, chủ động nhận thêm trách nhiệm, đề xuất các ý tưởng cải tiến và luôn cố gắng hoàn thành công việc xuất sắc.

Khi đã chứng minh được giá trị vượt trội của mình, bạn sẽ có cơ sở vững chắc để yêu cầu tăng lương hoặc được xem xét thăng chức. Đừng ngại thương lượng lương khi bạn cảm thấy mình đã cống hiến đủ và giá trị của bạn cao hơn mức lương hiện tại. Hãy chuẩn bị kỹ lưỡng các bằng chứng về thành tích, đóng góp của mình và mức lương thị trường cho vị trí tương đương.

Đồng thời, hãy đặt mục tiêu rõ ràng về vị trí mà bạn muốn đạt được trong công ty và chủ động phát triển các kỹ năng cần thiết cho vị trí đó, bởi một vị trí cao hơn thường đi kèm với mức lương hấp dẫn hơn. Việc tăng lương tại chỗ thường dễ dàng hơn so với việc tìm kiếm một công việc mới hoàn toàn, miễn là bạn biết cách chứng minh giá trị của mình.

3 – Xây dựng thương hiệu cá nhân, mở rộng mối quan hệ: Bạn có thể xây dựng thương hiệu cá nhân bằng cách chia sẻ kiến thức, kinh nghiệm của mình trên các nền tảng mạng xã hội, blog cá nhân hoặc các hội nhóm chuyên môn đúng với lĩnh vực bạn đang theo đuổi.

Khi được biết đến như một chuyên gia, các cơ hội hợp tác, cơ hội việc làm, cơ hội tăng thu nhập sẽ rộng mở hơn rất nhiều. Song song với đó, bạn cũng nên nghĩ tới việc việc mở rộng các mối quan hệ, đây là việc cũng rất quan trọng. Bạn bè, người quen, sếp cũ, đồng nghiệp cũ, bạn học thời Đại học,… tất cả những mối quan hệ này đều có thể mang lại thông tin về cơ hội việc làm, dự án mới, hoặc lời khuyên hữu ích để phát triển sự nghiệp và thu nhập.