Ngành bao bì đang đứng trước những thách thức lớn trong việc chuyển đổi xanh do yêu cầu từ luật pháp trong nước và tiêu chuẩn quốc tế về phát triển bền vững. Các doanh nghiệp trong ngành này đang phải thay đổi mạnh mẽ để đáp ứng nhu cầu tái chế và giảm thiểu rác thải, nhằm bảo vệ môi trường và đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng.

Liên minh Tái chế Bao bì Pro Việt Nam đã được thành lập với mục tiêu xây dựng một hệ sinh thái tái chế đồng bộ và thúc đẩy trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất (EPR) theo hướng thực chất. Sau 6 năm hoạt động, Pro Việt Nam đã đạt được những kết quả ấn tượng, với hơn 64.000 tấn bao bì được thu gom và tái chế vào năm 2024. Thành tựu này không chỉ thể hiện sự nỗ lực của các doanh nghiệp thành viên mà còn cho thấy sự chuyển đổi tích cực trong ngành bao bì.

Tuy nhiên, ngành tái chế vẫn còn đối mặt với nhiều thách thức. Việc phân loại rác tại nguồn chưa được thực hiện hiệu quả, dẫn đến khó khăn trong quá trình tái chế. Ngoài ra, các chế tài hiện tại chưa đủ mạnh để khuyến khích phân loại rác, khiến cho việc thu gom và tái chế trở nên khó khăn hơn. Một thách thức khác mà ngành tái chế đang phải đối mặt là sản phẩm tái chế của Việt Nam gặp khó khăn khi xuất khẩu sang một số thị trường như EU do quy trình chứng nhận phức tạp và yêu cầu kỹ thuật khắt khe.

Để giải quyết những thách thức này, Pro Việt Nam đã đặt ra mục tiêu mở rộng mạng lưới hợp tác để nâng cao hiệu quả thu gom, tái chế, ứng dụng công nghệ trong phân loại rác và quản lý dữ liệu tái chế. Các doanh nghiệp thành viên sẽ tập trung thiết kế bao bì thân thiện môi trường, dễ thu gom, dễ tái chế, nhằm giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường. Mục tiêu của Pro Việt Nam là đến năm 2030, toàn bộ bao bì do các thành viên đưa ra thị trường sẽ được thu gom, tái chế, góp phần thúc đẩy mô hình kinh tế tuần hoàn.

Một số doanh nghiệp tái chế như Công ty CP Nhựa tái chế Duy Tân đã áp dụng công nghệ mới để tái chế chai nhựa thành sản phẩm mới. Công ty đã xây dựng hệ thống thu gom và tái chế rác thải nhựa, giúp giảm thiểu rác thải nhựa ra môi trường. Việc áp dụng công nghệ mới không chỉ giúp nâng cao hiệu quả tái chế mà còn góp phần giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường.

Để kinh tế tuần hoàn phát triển, cần sự phối hợp của chính sách, nhà sản xuất, hiệp hội, khối thu gom phi chính thức, cùng truyền thông, giáo dục cộng đồng. Sự phối hợp này không chỉ giúp nâng cao hiệu quả tái chế mà còn góp phần nâng cao ý thức của cộng đồng về tầm quan trọng của việc bảo vệ môi trường. Với sự nỗ lực của các doanh nghiệp và sự phối hợp của các bên liên quan, mục tiêu phát triển bền vững và kinh tế tuần hoàn có thể được đạt được.

Cần Thơ đang là một trong những thành phố tại Việt Nam nỗ lực giảm thiểu rác thải và bảo vệ môi trường. Một nhóm các nghệ nhân và người yêu nghệ thuật tại đây đã thành lập nhóm Art house, với mục tiêu biến những phụ phẩm nông nghiệp như vỏ bắp thành các sản phẩm thủ công mỹ nghệ độc đáo.

Nhóm Art house Cần Thơ là tập hợp của các giáo viên mỹ thuật, sinh viên và những người yêu nghệ thuật. Họ đã lấy cảm hứng từ cuộc sống nông thôn ở miền Tây, nơi cây bắp đóng vai trò quan trọng trong đời sống của người dân. Nhóm đã tìm cách biến vỏ bắp, thứ mà nhiều người cho là phế phẩm, trở thành chất liệu tạo nên các sản phẩm thủ công giàu giá trị.

Quá trình tạo ra các sản phẩm này hoàn toàn bằng tay. Mỗi chiếc túi xách làm từ vỏ bắp cần trải qua nhiều công đoạn tỉ mỉ như thu gom, xử lý, phơi vỏ, đan và trang trí bằng vải lụa. Mỗi sản phẩm cần từ một đến hai ngày để hoàn thiện. Các thành viên trong nhóm không chỉ dừng lại ở túi xách mà còn tạo ra các sản phẩm khác như ví, đế lót bình hoa, khung gương trang trí và giấy thủ công làm từ vỏ bắp.

Loại giấy này được tạo ra bằng cách xay nhuyễn vỏ bắp, sau đó pha trộn với màu thực phẩm và hoa lá tự nhiên. Từ giấy vỏ bắp, nhóm đã tạo ra các tác phẩm tranh dân gian bằng cách kết hợp kỹ thuật in khắc gỗ và tô màu theo phong cách tranh Đông Hồ, Hàng Trống. Nhóm cũng vẽ tranh phong cảnh địa phương và các chủ đề về đờn ca tài tử trên giấy vỏ bắp, nhằm giới thiệu về vùng đất Cần Thơ.

Art house Cần Thơ không chỉ là một nhóm nghệ thuật, mà còn là một biểu tượng của phong trào sống xanh và sáng tạo bền vững trong cộng đồng. Các thành viên thường xuyên tổ chức các buổi hướng dẫn làm thủ công cho học sinh, sinh viên và người dân địa phương. Qua các hoạt động của mình, nhóm Art house Cần Thơ hy vọng mang đến một thông điệp về việc tái sử dụng và tái tạo các chất liệu có sẵn trong tự nhiên, đồng thời lan tỏa tình yêu văn hóa và sáng tạo trong cộng đồng.

Nhóm cũng hy vọng rằng, thông qua các sản phẩm thủ công từ vỏ bắp, họ có thể góp phần giữ gìn và phát huy giá trị của nghệ thuật thủ công truyền thống, cũng như khích lệ mọi người chung tay bảo vệ môi trường và sử dụng tài nguyên một cách hợp lý.

Thành phố Huế đang tích cực triển khai các biện pháp nhằm phát triển mạng lưới thu gom phế liệu công nghệ, với mục tiêu mỗi phường, xã đều có ít nhất một người làm nghề thu gom. Một bước tiến quan trọng trong hướng đi này là việc thành lập Tổ hợp tác nghề ve chai công nghệ tại các phường như Vỹ Dạ, Thuận Hóa, Phú Xuân, Thủy Xuân và dự kiến mở rộng ra nhiều địa bàn khác.

Đặc điểm nổi bật của tổ hợp tác này là việc ứng dụng công nghệ số vào hoạt động thu gom phế liệu. Người dân trên địa bàn được khuyến khích cài đặt và sử dụng ứng dụng mGreen để đặt lịch hẹn thu mua ve chai, rác tái chế, phế liệu. Qua ứng dụng này, các thành viên trong tổ có thể nhận được yêu cầu với thông tin, địa chỉ cụ thể để chủ động sắp xếp công việc và tối ưu hóa lịch làm việc. Họ cũng được hỗ trợ theo dõi lịch sử giao dịch, dòng tiền và quản lý khách hàng một cách hiệu quả.

Theo thống kê của Hội Liên hiệp phụ nữ TP Huế, trên địa bàn có hơn 500 hội viên phụ nữ làm nghề thu mua ve chai, và đa số trong số họ còn gặp nhiều khó khăn. Tuy nhiên, thông qua công việc này, các chị em đã đóng góp thầm lặng vào việc bảo vệ môi trường khi thu gom và phân loại rác thải theo đúng quy trình. Để kết nối các thành viên cùng ngành nghề và hỗ trợ họ, Hội đã thành lập các tổ hợp tác thu gom ve chai và kết nối với các dự án, tổ chức để được hỗ trợ cung cấp trang thiết bị bảo hộ và phương tiện lao động.

Dự án “Huế – Đô thị giảm nhựa ở miền Trung Việt Nam” đã triển khai nhiều chương trình nhằm giảm thiểu rác thải nhựa và đẩy mạnh phân loại rác tại nguồn hiệu quả. Tính đến nay, đã có 15.182 hộ gia đình và 492 cơ sở kinh doanh được tuyên truyền và thu gom được hơn 18 tấn rác nhựa.

Việc thành lập tổ hợp tác số 3 là dấu mốc quan trọng, góp phần mở rộng mạng lưới thu gom ve chai công nghệ trên toàn địa bàn. Dự kiến sắp tới, 40 phường, xã mới của TP Huế sẽ dần được kết nối với người thu mua phế liệu thông qua nền tảng số hiện đại, góp phần thúc đẩy Huế trở thành đô thị xanh – sạch – tuần hoàn.

Triển lãm ‘Tái chất hoàn sinh – Materia Renata’ của nghệ sĩ Nguyễn Quốc Dân đang gây chú ý tại Trung tâm Nghệ thuật Đương đại Vincom (VCCA, Hà Nội) với hơn 50 tác phẩm điêu khắc và sắp đặt độc đáo được tạo ra từ phế liệu. Cuộc trình diễn này không chỉ mang đến một góc nhìn mới về nghệ thuật tái sinh mà còn truyền tải thông điệp quan trọng về bảo vệ môi trường.

Nghệ sĩ Nguyễn Quốc Dân, với phong cách đặc trưng là Phi Lập Thể (Anti-Cubism), đã dành nhiều năm để sáng tạo ra các tác phẩm từ rác thải. Anh cho biết rằng mỗi mảnh rác đều chứa đựng một câu chuyện riêng và muốn mang đến cho công chúng một góc nhìn khác về những thứ thường bị bỏ đi. Thông qua triển lãm này, nghệ sĩ mong muốn khơi gợi ý thức về tầm quan trọng của việc tái sử dụng và tái chế rác thải.

Triển lãm ‘Tái chất hoàn sinh – Materia Renata’ không chỉ là một sự kiện nghệ thuật đơn thuần mà còn chạm đến những trăn trở sâu sắc của người xem về lối sống và trách nhiệm đối với môi trường. Nhiều khán giả nhận ra rằng những vật liệu này vừa gần gũi lại vừa xa lạ, và điều này đã tạo ra một sự kết nối mới giữa con người và môi trường xung quanh.

Thông điệp sống xanh được nghệ sĩ Nguyễn Quốc Dân nhấn mạnh trong triển lãm này: ‘Hãy cùng nhau tái sử dụng lại rác thải và phế liệu. Chúng ta tái chế càng nhiều càng tốt để tăng vòng đời cho vật liệu, và quan trọng hơn là cùng nhau bảo vệ Trái Đất này’. Thông điệp này đã gây được tiếng vang và khơi gợi ý thức bảo vệ môi trường trong cộng đồng.

Ngoài việc trưng bày các tác phẩm nghệ thuật, triển lãm còn tổ chức các tọa đàm và workshop trải nghiệm để lan tỏa sâu rộng hơn thông điệp bảo vệ môi trường và nuôi dưỡng ý thức về một tương lai bền vững. Qua đó, nghệ sĩ Nguyễn Quốc Dân hy vọng có thể truyền cảm hứng cho mọi người cùng chung tay bảo vệ môi trường và xây dựng một tương lai tốt đẹp hơn.

Với việc biến phế liệu thành tác phẩm nghệ thuật, Nguyễn Quốc Dân đã kể nên câu chuyện về hy vọng và biến không gian nghệ thuật thành một diễn đàn sống động cho cuộc đối thoại về tương lai chung. Triển lãm ‘Tái chất hoàn sinh – Materia Renata’ là một sự kiện đáng nhớ và có ý nghĩa, kêu gọi mọi người cùng nhau hành động để bảo vệ môi trường và xây dựng một tương lai bền vững.

Trung tâm Nghệ thuật Đương đại Vincom (VCCA) và nghệ sĩ Nguyễn Quốc Dân đã tổ chức thành công một sự kiện nghệ thuật có ý nghĩa và truyền tải thông điệp quan trọng về bảo vệ môi trường. Mời bạn đọc khám phá thêm về triển lãm ‘Tái chất hoàn sinh – Materia Renata’ và cùng chung tay bảo vệ môi trường.

Trong bối cảnh hiện nay, Việt Nam đang đứng trước cơ hội vàng để phát triển kinh tế tuần hoàn, một xu hướng tất yếu nhằm tiết kiệm tài nguyên, bảo vệ môi trường và thúc đẩy doanh nghiệp đổi mới sáng tạo. Kinh tế tuần hoàn được xem là mô hình giúp ứng phó với khủng hoảng tài nguyên, biến đổi khí hậu và thúc đẩy tăng trưởng bền vững.

Theo các chuyên gia, tiềm năng kinh tế tuần hoàn của Việt Nam rất lớn, đặc biệt trong các lĩnh vực như nông nghiệp, công nghiệp, xây dựng, năng lượng và giao thông. Trong lĩnh vực rác thải và năng lượng tái tạo, nhiều doanh nghiệp đã triển khai các dự án xử lý rác thải và chuyển giao công nghệ. Điều này không chỉ giúp giảm thiểu ô nhiễm môi trường mà còn tạo ra những cơ hội kinh doanh mới.

TS. Nguyễn Đình Trọng, Chủ tịch Tập đoàn Công nghệ T-TECH Việt Nam, cho hay việc ứng dụng kinh tế tuần hoàn trong các nhà máy xử lý rác là ‘đầu cuối của chu trình tái chế và tái sử dụng chất thải’. Công ty của ông đã triển khai khoảng 200 dự án lò đốt rác tại 34 địa phương và đã biến phần rác đốt thành nhiên liệu phát điện. Đây là một ví dụ điển hình về việc áp dụng kinh tế tuần hoàn trong xử lý rác thải.

Bà Lê Hằng, Phó Tổng Thư ký Hiệp hội Chế biến và xuất khẩu Thủy sản Việt Nam, cho rằng cần có sự đồng bộ hóa dữ liệu từ các bộ, ngành, doanh nghiệp và người dân, xây dựng nền tảng quốc gia để xác thực nguồn gốc sản phẩm, áp dụng công nghệ như blockchain để đảm bảo minh bạch và chống gian lận hiệu quả hơn. Điều này sẽ giúp tăng cường niềm tin và sự minh bạch trong chuỗi cung ứng, từ đó thúc đẩy sự phát triển của kinh tế tuần hoàn.

PGS.TS Nguyễn Đình Thọ, Phó viện trưởng Viện Chiến lược, Chính sách Nông nghiệp và Môi trường, nhấn mạnh kinh tế tuần hoàn là xu hướng tất yếu để ứng phó khủng hoảng tài nguyên, biến đổi khí hậu và thúc đẩy tăng trưởng bền vững. Tuy nhiên, để phát triển kinh tế tuần hoàn, Việt Nam vẫn còn những điểm nghẽn cần tháo gỡ nhanh chóng, điển hình là các chính sách đi vào cuộc sống còn thiếu linh hoạt. Cần có một chiến lược rõ ràng hơn, cùng với các cơ chế ưu đãi thuế và tín dụng xanh hiệu quả, tạo điều kiện đầu tư hạ tầng để xử lý chất thải và chuyển giao công nghệ tuần hoàn.

Luat Bảo vệ môi trường năm 2020 và các Nghị định sau đó đã tạo hành lang pháp lý cho mô hình phát triển kinh tế tuần hoàn. Tuy nhiên, vẫn cần có những thay đổi đột phá trong tư duy và chính sách để hiện thực hóa mục tiêu phát triển kinh tế tuần hoàn hiệu quả. Với sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị và sự tham gia tích cực của doanh nghiệp, Việt Nam hoàn toàn có thể tận dụng cơ hội này để phát triển kinh tế tuần hoàn, từ đó thúc đẩy tăng trưởng bền vững và bảo vệ môi trường.

Chuyển đổi tuần hoàn chính là chìa khóa để phát triển bền vững, nâng cao giá trị gia tăng, và đảm bảo khả năng tồn tại, giúp các doanh nghiệp chiếm ưu thế cạnh tranh trong tương lai. Việc chuyển đổi theo mô hình kinh tế tuần hoàn không còn là lựa chọn, mà là yêu cầu bắt buộc đối với ngành dệt may.

Kinh tế tuần hoàn là mô hình kinh tế hướng tới sử dụng hiệu quả, tiết kiệm tài nguyên, tái chế chất thải, góp phần bảo vệ môi trường và đem lại hiệu quả kinh tế. Mô hình này gồm 3 nội dung cốt lõi: Giảm thiểu tối đa phát thải ra môi trường thông qua sử dụng tối ưu nhất tài nguyên và năng lượng; tái sử dụng, sửa chữa, bảo dưỡng kéo dài thời gian sử dụng sản phẩm; tái chế, tận dụng phế liệu, phế thải trở thành đầu vào sản xuất.

Ngành công nghiệp dệt may đang nỗ lực không ngừng để phát triển theo mô hình kinh tế tuần hoàn. Trong giai đoạn 2025-2030, ngành dệt may Việt Nam đặt mục tiêu phát triển theo chiều sâu, đổi mới sáng tạo, ứng dụng công nghệ, nâng cao năng suất, giảm phụ thuộc lao động phổ thông. Để chuyển sang kinh tế tuần hoàn, các doanh nghiệp dệt may cần giảm dùng sợi nguyên sinh hóa thạch, tăng tỷ lệ polyester tái chế; phát triển sợi cellulose tái tạo thay polyester; thiết kế sản phẩm bằng sợi đơn chất (cotton 100%, polyester 100%) để tái chế dễ dàng; sử dụng nguyên liệu sinh học thay thế một phần polyester.

Nhiều nghiên cứu cho thấy, trong khi polyester thông thường phải mất đến 500-1.000 năm mới phân hủy hoàn toàn, thì nguyên liệu polyester tái chế khi được vùi trong đất có khả năng phân hủy đến 68,8% sau 180 ngày. Đồng thời, chuyển đổi sang thuốc nhuộm gốc nước, ít độc hại, dễ phân hủy. Ứng dụng công nghệ nhuộm mới như nhuộm CO₂ siêu tới hạn, nhuộm foam, nhuộm plasma.

Mục tiêu tái chế hợp lý đặt ra yêu cầu điều chỉnh quy trình thiết kế và tái chế quần áo. Hiện nay, việc thiết kế và sản xuất quần áo thường không tính đến điều gì sẽ xảy ra khi quần áo không thể sử dụng được nữa. Các chuyên gia cho rằng, việc hướng tới nhiều loại vật liệu và phát triển các quy trình tái chế hiệu quả cho những vật liệu này là một bước quan trọng trong việc mở rộng quy mô tái chế, cũng như việc phát triển các vật liệu mới.

Tại Việt Nam, một số doanh nghiệp như TCM – Dệt may Thành Công đã và đang đẩy mạnh đa dạng hóa sản phẩm, đặc biệt những sản phẩm thân thiện với môi trường, những sản phẩm tái chế và những sản phẩm có giá trị cao, có quy trình sản xuất khép kín từ sợi – dệt – nhuộm – may, phát triển bền vững (ESG), tăng cường sử dụng 3 loại vật liệu polyester, viscose, cotton tái chế.

Tái chế hợp lý trong ngành dệt may còn gắn liền với yêu cầu đổi mới công nghệ, ứng dụng công nghệ cao, công nghệ xanh để cải thiện tính kinh tế và chất lượng tái chế. Tiến sỹ Nguyễn Thị Thanh Phượng, Viện trưởng Viện Công nghiệp môi trường, cho rằng, cần có một chương trình đổi mới chung để tập trung nỗ lực và đầu tư vào công nghệ tái chế các vật liệu thông thường; cải tiến công nghệ phân loại cũng sẽ hỗ trợ nâng cao chất lượng tái chế bằng cách cung cấp nguyên liệu được xác định rõ ràng.

Với vai trò hạt nhân ngành dệt may, Tập đoàn Dệt may Việt Nam (Vinatex) đặt mục tiêu đến 2030 đạt mức tăng trưởng hai con số, phát triển bền vững theo kinh tế tuần hoàn, xây dựng thương hiệu xuất khẩu riêng. Hiện tỷ lệ sản phẩm xanh của Vinatex đã đạt 25%; toàn hệ thống đã đưa vào sản xuất sản phẩm sợi từ nguyên liệu tái chế tăng cao hàng năm, đến năm 2024 đạt 17.864 tấn.

Ngành dệt may Việt Nam hiện đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế quốc gia; xuất khẩu dệt may trị giá 44 tỷ USD năm 2024, giữ vị trí thứ hai thế giới. Mục tiêu năm 2025 đạt 47-48 tỷ USD. Hướng đi tới kinh tế tuần hoàn của dệt may Việt Nam nhằm phát triển bền vững, bảo vệ môi trường, sức khỏe con người, góp phần thực hiện mục tiêu chung của quốc gia và toàn cầu về Net Zero, đồng thời còn tận dụng cơ hội để nâng cao năng lực cạnh tranh, giữ vững vị thế xuất khẩu hàng đầu thông qua việc đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe về sản phẩm xanh của nhà nhập khẩu.