Thói quen kiểm tra điện thoại ngay sau khi thức dậy đang trở thành một vấn đề đáng lo ngại đối với sức khỏe não bộ và tinh thần của nhiều người. Khi não bộ vẫn còn trong trạng thái mơ hồ sau giấc ngủ, việc tiếp nhận hàng loạt thông tin từ mạng xã hội, tin tức hay công việc có thể gây ra căng thẳng, khó tập trung và mệt mỏi kéo dài.

Ngay sau khi thức dậy, não bộ con người vẫn đang trong trạng thái “sóng alpha”, một khoảng thời gian chuyển tiếp giữa ngủ và tỉnh, khi tâm trí thư giãn, dễ sáng tạo và ít bị phân tán. Đây vốn là thời điểm vàng để suy nghĩ tích cực hoặc nuôi dưỡng những ý tưởng mới. Tuy nhiên, khi ta vội vàng cầm điện thoại, não lập tức bị đẩy vào tình trạng cảnh giác cao độ, khiến cho sự tập trung và năng lượng tinh thần bị ảnh hưởng nghiêm trọng.

Mạng xã hội mang lại cảm giác được kết nối nhưng cũng nhanh chóng hút cạn sự tập trung và năng lượng tinh thần. Việc lướt điện thoại buổi sáng vô tình thiết lập cho não một cơ chế “tìm kiếm phần thưởng”, nơi ta liên tục truy cầu cảm giác vui vẻ từ những video, tin hot hay tương tác ảo. Hậu quả là trong phần còn lại của ngày, bộ não khó duy trì được sự tập trung bền vững, dễ bị xao nhãng và mất kiên nhẫn.

Một nghiên cứu của National Sleep Foundation năm 2021 cho thấy rằng việc dùng thiết bị điện tử vào đầu và cuối ngày còn ảnh hưởng tới chất lượng giấc ngủ, khiến cơ thể rối loạn nhịp sinh học, khó ngủ sâu và dễ mệt mỏi hơn vào hôm sau.

Không chỉ gây căng thẳng, mạng xã hội còn là “bẫy” tâm lý khiến người dùng dễ rơi vào cảm giác tự ti, chán nản khi thấy người khác khoe khoang cuộc sống hoàn hảo, thành công rực rỡ. Đặc biệt là vào buổi sáng, những hình ảnh này càng dễ gây tổn thương ngầm.

Muốn khỏe mạnh hơn, hãy để điện thoại “ngủ thêm”. Thay vì vội vàng lướt điện thoại, hãy bắt đầu ngày mới bằng một hoạt động nhẹ nhàng như vươn vai, uống nước, tập vài động tác yoga, thiền hoặc đơn giản là ngồi yên vài phút để hít thở sâu. Việc viết ra mục tiêu trong ngày hoặc dành một chút thời gian để suy nghĩ tích cực cũng giúp thiết lập tinh thần vững vàng.

Chuyên gia Nicole Venola nhấn mạnh: “Những phút đầu ngày là thời điểm quý giá để nuôi dưỡng sức khỏe tâm trí. Chỉ cần thay đổi một thói quen nhỏ, không cầm điện thoại ngay khi vừa tỉnh dậy, bạn đã giúp não bộ có cơ hội nghỉ ngơi đúng cách và chuẩn bị tốt hơn cho mọi thử thách trong ngày.”

Một nghiên cứu mới được công bố trên tạp chí Nature Communications đã tiết lộ những phát hiện đáng lo ngại về tác động của đại dịch Covid-19 đối với quá trình lão hóa não bộ. Cụ thể, đại dịch đã đẩy nhanh tốc độ lão hóa não ở người lớn tuổi, nam giới và những người gặp khó khăn về kinh tế.

Các nhà nghiên cứu đã tiến hành phân tích các bản chụp não của 15.334 người trưởng thành khỏe mạnh. Kết quả cho thấy não bộ của những người này lão hóa nhanh hơn trung bình 5,5 tháng so với trước khi đại dịch bùng phát. Đáng chú ý, điều này xảy ra ngay cả ở những người không bị nhiễm bệnh. Đây là một tín hiệu đáng lo ngại, cho thấy đại dịch đã có tác động rộng lớn đến sức khỏe não bộ của cộng đồng.

Trước đó, các nghiên cứu đã chỉ ra rằng nhiễm SARS-CoV-2 có thể làm trầm trọng thêm tình trạng thoái hóa thần kinh và suy giảm nhận thức ở người cao tuổi. Tuy nhiên, nghiên cứu này tập trung vào tác động của giai đoạn đại dịch đối với quá trình lão hóa não bộ, một khía cạnh quan trọng nhưng ít được khám phá.

Quá trình lão hóa não liên quan đến đại dịch rõ rệt nhất ở những người tham gia lớn tuổi và nam giới. Điều này phù hợp với những phát hiện trước đây rằng nam giới thường dễ bị thay đổi thần kinh hơn khi bị căng thẳng so với phụ nữ. Não bộ của những người gặp khó khăn, chẳng hạn như thất nghiệp, thu nhập thấp và sức khỏe kém, cũng lão hóa nhanh hơn so với người tham gia khác.

Khi đánh giá những người tham gia đã hoàn thành bài kiểm tra nhận thức ở cả hai lần chụp não, các nhà nghiên cứu phát hiện chỉ những người nhiễm SARS-CoV-2 mới có dấu hiệu suy giảm nhận thức, như giảm tính linh hoạt về tinh thần và tốc độ xử lý. Điều này cho thấy mối liên hệ phức tạp giữa nhiễm bệnh và tác động nhận thức.

Các chuyên gia cho rằng cần phải nghiên cứu thêm để tìm hiểu mối liên hệ nhân quả giữa đại dịch và lão hóa não bộ, cũng như để làm rõ cơ chế đằng sau tác động này. Tuy nhiên, nghiên cứu này đã nhấn mạnh tầm quan trọng của môi trường đại dịch đối với sức khỏe tâm thần và thần kinh.

Tác động của đại dịch đối với sức khỏe não bộ có thể chưa đủ nghiêm trọng để ảnh hưởng đến độ nhạy bén về tinh thần, nhưng nó có thể có ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe não bộ nếu không được giải quyết. Các chuyên gia đề xuất rằng việc tìm hiểu và đưa ra những chỉ dẫn cụ thể về cách giảm thiểu tác động của đại dịch đối với sức khỏe não bộ là rất cần thiết.