Năm năm qua, Hiệp định Thương mại Tự do Việt Nam – Liên minh châu Âu (EVFTA) đã đóng vai trò là đòn bẩy quan trọng giúp tăng trưởng thương mại giữa Việt Nam và Italy. Hiệp định này không chỉ mở rộng thị trường xuất nhập khẩu mà còn nâng tầm hợp tác về công nghệ, năng lượng xanh và thời trang giữa hai quốc gia.

Theo bà Dương Phương Thảo, Tham tán thương mại Việt Nam tại Italy, EVFTA đã tạo ra động lực quan trọng giúp hai quốc gia vượt qua nhiều thách thức toàn cầu như đại dịch COVID-19, xung đột địa chính trị và lạm phát. Số liệu thống kê cho thấy kim ngạch thương mại hai chiều giữa Việt Nam và Italy đã tăng gần 50%, từ 4,62 tỷ USD năm 2020 lên 6,91 tỷ USD năm 2024. Xuất khẩu của Việt Nam sang Italy đã tăng 58%, đạt 4,94 tỷ USD.

Các mặt hàng chủ lực của Việt Nam xuất khẩu sang Italy có tăng trưởng vượt bậc bao gồm sắt thép, máy vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện, giày dép, cà phê, máy móc, thiết bị, dụng cụ phụ tùng và phương tiện vận tải cùng phụ tùng. EVFTA đã mang lại lợi thế thuế quan rõ rệt, thúc đẩy xuất khẩu nông sản, thủy sản, dệt may và điện tử của Việt Nam, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho việc nhập khẩu công nghệ và hàng hóa cao cấp từ Italy.

Tuy nhiên, không phải ngành nào cũng tận dụng được hiệu quả từ EVFTA. Ngành thủy sản của Việt Nam đang đối mặt với những thách thức như ‘thẻ vàng’ IUU, hạn chế xuất khẩu tôm và cá tra sang Italy do vấn đề kiểm soát và truy xuất nguồn gốc. Hơn nữa, chi phí vận chuyển cao và thời gian giao hàng lâu có thể ảnh hưởng đến độ tươi ngon và tính cạnh tranh về giá của sản phẩm.

Để khắc phục những rào cản này, bà Dương Phương Thảo nhấn mạnh rằng doanh nghiệp Việt Nam cần tuân thủ nghiêm ngặt các tiêu chuẩn vệ sinh và kiểm dịch của EU, đầu tư vào sản xuất sạch và hệ thống truy xuất nguồn gốc để đảm bảo chất lượng sản phẩm.

Trong tương lai, EVFTA sẽ tiếp tục là yếu tố thúc đẩy thương mại và đầu tư bền vững, giúp Việt Nam chuyển dịch sang kinh tế xanh và công nghệ cao. Với Italy, trọng tâm hợp tác sẽ bao gồm các lĩnh vực như máy móc, năng lượng tái tạo, thời trang và công nghệ cao.

Để đảm bảo hiệu quả lâu dài của EVFTA, Việt Nam cần ưu tiên chuyển giao công nghệ từ Italy, đặc biệt trong các lĩnh vực như máy móc nông nghiệp, cơ khí chính xác và công nghệ cao. Việc nâng cấp công nghiệp hỗ trợ để giảm phụ thuộc vào linh kiện nhập khẩu cũng là yếu tố then chốt.

Một chiến lược quan trọng khác là tăng cường hợp tác với các viện thiết kế hàng đầu của Italy, đặc biệt tại Milan, để phát triển các sản phẩm có giá trị cao. Đầu tư vào sản xuất xanh, sử dụng năng lượng tái tạo và đào tạo nhân lực chất lượng cao cũng cần được đẩy mạnh.

Một thách thức lớn mà Việt Nam đang đối mặt là việc EU đẩy nhanh đàm phán FTA với các nước ASEAN khác như Thái Lan, Indonesia và Malaysia. Nếu Thái Lan ký FTA vào năm 2026, thuế ưu đãi tương tự EVFTA sẽ làm giảm lợi thế của Việt Nam, đặc biệt trong các ngành như nông sản và dệt may.

Tập trung vào chất lượng, thiết kế và sản xuất bền vững là cách để Việt Nam duy trì vị thế cạnh tranh và tận dụng tối đa cơ hội từ quan hệ đối tác chiến lược với Italy. Thông qua những nỗ lực này, Việt Nam có thể tiếp tục khai thác hiệu quả EVFTA, đồng thời xây dựng nền kinh tế phát triển bền vững.