Tác động mạnh mẽ từ việc tăng giá điện đã khiến nhiều mặt hàng thiết yếu tăng giá, ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống người dân và hoạt động sản xuất kinh doanh.

Theo quyết định của Bộ Công Thương, từ ngày 10-5, giá bán lẻ điện bình quân tăng 6,8%, từ mức 1.920 đồng lên khoảng 2.050 đồng/KWh. Mức tăng này được cho là nhằm bù đắp chi phí đầu vào và bảo đảm hoạt động của doanh nghiệp ngành điện nhưng đã kéo theo nhiều tác động đến đời sống người dân và hoạt động sản xuất – kinh doanh.

Người tiêu dùng lo lắng khi nhiều loại thực phẩm cùng tăng giá

Chuẩn bị cho Tết Đoan ngọ, nhiều gia đình ở TP HCM đã cảm nhận được sự tăng giá của một số mặt hàng thực phẩm và hàng hóa thiết yếu. Chị Nguyễn Thanh Phương (ngụ quận 8, TP HCM) cho biết giá bánh ú lá tro đã tăng từ 80.000 đồng/set 20 cái lên 100.000 đồng, tăng 20%. Không chỉ bánh ú lá tro, nhiều mặt hàng khác như thịt heo, cá biển, dầu ăn, nước mắm… cũng âm thầm tăng giá so với 6 tháng trước.

Chị Yến Bùi, chuyên kinh doanh hải sản tươi sống và chế biến online, cũng đau đầu vì chi phí đang “ăn mòn” lợi nhuận. Trước đây, chị chỉ chi khoảng 2,5 triệu đồng tiền điện mỗi tháng cho 3 tủ đông và sinh hoạt gia đình nhưng tháng 4 đã tăng lên 3,2 triệu đồng và dự kiến tháng 5 còn cao hơn.

Người tiêu dùng ngày càng có xu hướng tiết kiệm mua sắm

Khảo sát một số chợ truyền thống ở TP HCM cho thấy nhiều mặt hàng thực phẩm đông lạnh, chế biến và tươi sống đã tăng giá 2%-5% so với đầu tháng 5, nhất là hàng đông lạnh. Một tiểu thương ở chợ đầu mối Bình Điền (quận 8) giải thích do chi phí lưu kho, vận hành kho lạnh và vận chuyển đều tăng sau khi giá điện điều chỉnh nên buộc phải cộng thêm vào giá bán.

Tuy nhiên, do sức mua yếu, nhiều doanh nghiệp vẫn cố giữ giá hàng hóa. Đại diện một số hệ thống bán lẻ lớn tại TP HCM cho biết hiện chưa nhận được thông báo tăng giá từ nhà cung cấp nào với lý do giá điện tăng.

Tại Hà Nội, giá thực phẩm và hàng hóa cũng đang có xu hướng nhích nhẹ. Một số quán phở đã tăng giá 5.000 đồng/bát, giá đá xay tăng lên 30.000 đồng/bao 20 kg do chi phí nhân công, điện, nước đều tăng.

Để kiểm soát giá hàng hóa, Bộ Công Thương đã ban hành kế hoạch truy quét buôn lậu, hàng giả và vi phạm sở hữu trí tuệ trên toàn quốc. Các đơn vị được yêu cầu bám sát diễn biến thị trường, tăng cường thu thập và phân tích thông tin về cung cầu, giá cả, nhất là các mặt hàng thiết yếu.

Song song đó, thúc đẩy liên kết giữa nhà sản xuất và nhà phân phối, giảm khâu trung gian để giảm giá thành và tăng sức cạnh tranh cho hàng Việt; xây dựng phương án cân đối cung – cầu, bình ổn giá trong các dịp cao điểm.

Kiểm soát và ổn định giá cả

Theo PGS-TS Ngô Trí Long, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu thị trường giá cả – Bộ Tài chính, nhà nước cần kiểm soát giá các mặt hàng chiến lược như xăng dầu, điện, thực phẩm, thuốc… để tránh tăng giá đột biến. Bên cạnh đó, duy trì dự trữ quốc gia để can thiệp khi cần thiết; tiếp tục giảm thuế bảo vệ môi trường với xăng dầu trong năm 2025 nhằm hỗ trợ đầu vào sản xuất, ổn định giá cả.

Đại diện Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước – Bộ Công Thương cho biết đã ban hành kế hoạch truy quét buôn lậu, hàng giả và vi phạm sở hữu trí tuệ trên toàn quốc.

Thách thức và giải pháp

TS Nguyễn Ngọc Tuyến, nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế – Tài chính, cho rằng vẫn còn nhiều yếu tố có thể đẩy giá hàng hóa tiếp tục tăng như: cạnh tranh thương mại giữa các nền kinh tế lớn, thuế quan ở mức cao, giá đất tăng theo Luật Đất đai 2024, hàng loạt dự án hạ tầng được đầu tư lớn.

Do đó, cần theo dõi sát sao và điều chỉnh chính sách kịp thời để đạt mục tiêu kiểm soát lạm phát. Dự báo, lạm phát năm 2025 tại Việt Nam sẽ được kiểm soát ở mức hợp lý, dao động 3,5% – 4,5%.

Việc bỏ thuế khoán và chuyển sang kê khai thuế điện tử sẽ là một bước ngoặt quan trọng đối với gần 3,7 triệu hộ và cá nhân kinh doanh tại Việt Nam. Đây là một phần của Nghị quyết số 68-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân và được cụ thể hóa tại Nghị quyết 198/2025/QH15 của Quốc hội.

Chuyển đổi sang kê khai thuế điện tử: Cơ hội và thách thức

Theo đó, từ ngày 1/1/2026, các hộ kinh doanh sẽ không còn nộp thuế khoán mà thay vào đó sẽ thực hiện nghĩa vụ thuế theo Luật Quản lý thuế, thông qua hình thức kê khai và tự chịu trách nhiệm trước pháp luật.

Tình hình nộp thuế khoán của các hộ kinh doanh

Trước đây, phần lớn hộ kinh doanh nhỏ lẻ chỉ ghi chép đơn giản bằng tay, nên thuế khoán từng là một giải pháp phù hợp. Tuy nhiên, trong bối cảnh nền kinh tế số hóa và hội nhập, thuế khoán bộc lộ nhiều bất cập như thiếu minh bạch, thất thu ngân sách và tạo ra sự bất bình đẳng giữa hộ kinh doanh và doanh nghiệp.

Tính đến tháng 3/2025, cả nước có gần 2 triệu hộ đang nộp thuế khoán, nhưng chỉ có khoảng 6.100 hộ áp dụng phương pháp kê khai. Bình quân, mỗi hộ kinh doanh theo thuế khoán chỉ nộp khoảng 670.000 đồng/tháng, trong khi mức thuế theo kê khai lên tới 4,6 triệu đồng/tháng, gấp gần 7 lần.

Để hỗ trợ các hộ kinh doanh trong quá trình chuyển đổi, Bộ Tài chính đang gấp rút hoàn thiện hệ thống công nghệ và pháp lý. Cơ quan thuế sẽ triển khai phần mềm khai thuế đơn giản, miễn phí và đẩy mạnh tập huấn, hướng dẫn hộ kinh doanh kê khai đúng quy định.

Phó Cục trưởng Cục Thuế, ông Mai Sơn cho biết phần mềm kế toán miễn phí cho hộ kinh doanh đã được Bộ Tài chính chỉ đạo triển khai đồng bộ, liên kết với các ứng dụng khai, nộp và chia sẻ dữ liệu.

Nhiều hộ kinh doanh nhỏ lẻ lo lắng về việc phải thay đổi thói quen và thích nghi với quy trình kê khai điện tử, sử dụng phần mềm, xuất hóa đơn. Chị Hoàng Thúy Khanh, chủ quán ăn tại Hà Nội, chia sẻ về sự băn khoăn khi phải tự làm hóa đơn và kê khai hàng tháng.

Để hỗ trợ quá trình chuyển đổi, Chủ tịch Hội Tư vấn Thuế Việt Nam, bà Nguyễn Thị Cúc, khuyến nghị nên có giai đoạn chuyển tiếp từ 6 tháng đến 1 năm để các hộ kinh doanh làm quen với quy trình mới. Bà cũng gợi ý các hộ kinh doanh có thể sử dụng dịch vụ từ các đại lý thuế chuyên nghiệp.

Bên cạnh đó, Bộ Tài chính đang chỉ đạo các đơn vị chuyên môn rà soát và hoàn thiện chính sách hỗ trợ tài chính cho hộ kinh doanh thuê, mua phần mềm kế toán, nền tảng số dùng chung.

Thay đổi trong quản lý thuế: Thách thức và cơ hội

Từ ngày 1-6, Nghị định 70/2025/NĐ-CP yêu cầu cá nhân, hộ kinh doanh có doanh thu từ 1 tỉ đồng/năm trở lên phải sử dụng hóa đơn điện tử được khởi tạo từ máy tính tiền có kết nối với cơ quan thuế. Điều này nhằm tăng cường minh bạch và quản lý thuế hiệu quả hơn.

Nhiều hộ kinh doanh lo ngại rằng việc sử dụng hóa đơn điện tử và chuyển khoản sẽ làm tăng gánh nặng thuế và thủ tục phức tạp. Chị Thu Hồng, chủ một cửa hàng tạp hóa tại TP Thủ Đức, cho biết đã ngừng nhận chuyển khoản để tránh rủi ro về thuế.

Các tiểu thương kinh doanh tại chợ Bến Thành, quận 1, TP HCM

Chị Hồng cho rằng việc bán bịch đá 1.000 – 2.000 đồng cũng phải xuất hóa đơn là không cần thiết và gây khó khăn cho các hộ kinh doanh nhỏ lẻ.

Bà Trần Thị Sen, chủ cửa hàng tạp hóa tại quận Gò Vấp, thắc mắc liệu việc áp dụng hóa đơn điện tử có thay đổi cách tính thuế khoán hay không.

Không thể né thuế bằng tiền mặt

Theo bà Trần Thị Cẩm Hồng, Giám đốc Công ty TNHH Dịch vụ và Tư vấn Thuế VIFATAX, việc hộ kinh doanh cho rằng chỉ nhận tiền mặt sẽ tránh được giám sát thuế là suy nghĩ chủ quan và không phù hợp với phương pháp quản lý hiện đại.

Chuyên gia thuế nhấn mạnh rằng việc sử dụng tài khoản cá nhân, không ghi rõ nội dung chuyển khoản hoặc cố tình lờ đi giao dịch là vi phạm và có thể bị xử phạt.

Bà Nguyễn Thị Cúc, Chủ tịch Hội Tư vấn Thuế Việt Nam, cho rằng nhiều hộ kinh doanh từ chối chuyển khoản hoặc ghi nội dung chuyển khoản mập mờ là có dấu hiệu trốn thuế.

Chuyển đổi sang mô hình doanh nghiệp: Cơ hội và thách thức

Ông Lê Văn Nam, Giám đốc Công ty TNHH Hải Định Food, cho biết việc chuyển đổi từ hộ kinh doanh sang doanh nghiệp là quyết định đúng đắn, giúp ông tiếp cận nhiều hỗ trợ của Nhà nước và chương trình xúc tiến thương mại.

Ông Nam nhìn nhận rằng việc chuyển đổi sang mô hình doanh nghiệp sẽ giúp các hộ kinh doanh nhỏ lẻ thuận lợi hơn trong việc kê khai thuế và đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc.

Nhiều hộ kinh doanh đang điều chỉnh giá hàng hóa do sự thay đổi trong quy định về hóa đơn và chứng từ. Chị M.T., chủ một hiệu tạp hóa tại quận Bắc Từ Liêm, Hà Nội, cho biết giá yến mạch 200 gram đã tăng từ 25 ngàn đồng lên 27 ngàn đồng.

Nhiều quán bún, quán phở bình dân đang xem xét điều chỉnh giá

Chị M.T cho hay cửa hàng của gia đình đạt doanh thu 400-500 triệu đồng mỗi tháng, nhưng lợi nhuận không cao. Việc tăng giá là cần thiết để bù đắp chi phí mới.

“Cửa hàng bán giá rẻ nên khá đông khách, lấy công làm lãi. Nếu tính thuế 1,5% trên doanh thu, chúng tôi phải điều chỉnh giá các mặt hàng,” – chị T. nói.

Một quán cà phê điều chỉnh tăng giá

Ở quận Hoàn Kiếm, bà L., chủ một cửa hàng bún riêu, cho biết giá bát bún sẽ tăng thêm 5 ngàn đồng. Chuỗi cửa hàng cà phê H.B. cũng thông báo tăng giá 5.000 đồng/cốc để tuân thủ nghĩa vụ thuế.

Các hộ kinh doanh mong muốn chính sách thuế đơn giản hơn và hỗ trợ phần mềm, thiết bị xuất hóa đơn để giảm áp lực.

Theo Cục Thống kê, đến cuối 2024, cả nước có 3,6 triệu hộ kinh doanh, đóng góp 25.953 tỉ đồng vào ngân sách. Dự kiến có khoảng 37.000 hộ kinh doanh sẽ phải chuyển đổi hình thức nộp thuế.

Ngành Thuế đang đẩy mạnh việc áp dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền đối với hộ kinh doanh có doanh thu trên 1 tỷ đồng/năm. Tuy nhiên, một số hộ kinh doanh đã tìm cách né tránh bằng cách từ chối nhận tiền chuyển khoản và chỉ nhận tiền mặt. Điều này không chỉ đi ngược lại xu hướng chuyển đổi số mà còn có thể vi phạm pháp luật về thuế.

Thực tế, việc xác định doanh thu tính thuế không chỉ dựa trên chuyển khoản qua ngân hàng. Cơ quan thuế có thể xác định doanh thu dựa trên nhiều hình thức thanh toán khác nhau, bao gồm cả tiền mặt và các hình thức thanh toán điện tử khác.

Trao đổi với PV VTV, bà Nguyễn Thị Cúc, Chủ tịch Hội Tư vấn thuế Việt Nam, cho biết: “Thuế được tính trên doanh thu thực tế của hộ kinh doanh, bất kể hình thức thanh toán là gì.” Do đó, việc né tránh chuyển khoản để trốn thuế là không cần thiết và có thể bị phát hiện bởi cơ quan thuế.

Hộ kinh doanh cần hiểu rõ về quy định hóa đơn điện tử

Với sự phát triển của công nghệ số, cơ quan thuế có thể theo dõi và kiểm tra doanh thu của hộ kinh doanh thông qua nhiều kênh khác nhau. Do đó, việc trốn thuế hoặc né tránh nghĩa vụ thuế sẽ không còn là lựa chọn khả thi.

Bà Nguyễn Thị Cúc cũng nhấn mạnh rằng việc áp dụng thuế với hộ kinh doanh cần đảm bảo sự hài hòa và hợp lý. Nếu hộ kinh doanh làm ăn chính đáng và thực hiện đúng nghĩa vụ thuế, họ sẽ không gặp áp lực.

Hiện nay, các hộ kinh doanh có doanh thu dưới 200 triệu đồng được miễn thuế. Từ năm 2026, mức doanh thu miễn thuế sẽ được nâng lên 200 triệu đồng. Điều này giúp giảm bớt gánh nặng thuế cho các hộ kinh doanh nhỏ.

Cuối cùng, bà Nguyễn Thị Cúc hy vọng rằng các hộ kinh doanh sẽ hiểu và thực hiện đúng nghĩa vụ thuế của mình. Việc chấp hành pháp luật về thuế không chỉ giúp đảm bảo công bằng mà còn góp phần vào sự phát triển của nền kinh tế.

Đổi mới phương thức quản lý thuế cho hộ kinh doanh

Sau khi Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về dự thảo Nghị quyết về một số cơ chế, chính sách đặc biệt phát triển kinh tế tư nhân, Bộ Tài chính đã hoàn thiện dự thảo và gửi tới các đại biểu Quốc hội. Một trong những nội dung đáng chú ý là việc chấm dứt hình thức nộp thuế theo phương pháp khoán thuế đối với hộ kinh doanh và cá nhân kinh doanh từ ngày 1/7/2026.

Nền tảng mới cho sự phát triển của kinh tế tư nhân

Để tăng cường năng lực tài chính cho kinh tế tư nhân, dự thảo nghị quyết đề xuất một số giải pháp quan trọng. Việc chuyển đổi từ thuế khoán sang pháp luật về quản lý thuế sẽ giúp tăng tính minh bạch và tạo điều kiện thuận lợi cho hộ kinh doanh và cá nhân kinh doanh.

Gần 2 triệu hộ kinh doanh đang nộp thuế khoán

Trước đó, Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị đã yêu cầu xóa bỏ hình thức thuế khoán đối với hộ kinh doanh chậm nhất trong năm 2026. Việc này nhằm khuyến khích chuyển đổi sang mô hình doanh nghiệp và đẩy mạnh số hóa, minh bạch hóa trong quản lý thuế.

Theo số liệu từ Cục Thống kê và Bộ Tài chính, cả nước hiện có khoảng 3,6 triệu hộ kinh doanh, trong đó gần 2 triệu hộ đang nộp thuế khoán. Mức thuế bình quân hằng tháng của các hộ này hiện chỉ khoảng 700.000 đồng.

Cải thiện môi trường kinh doanh

Dự thảo nghị quyết cũng đề xuất cải thiện môi trường kinh doanh bằng cách không thanh tra, kiểm tra quá một lần trong năm đối với mỗi doanh nghiệp và hộ kinh doanh, trừ trường hợp có bằng chứng vi phạm rõ ràng. Kế hoạch và kết luận thanh kiểm tra sẽ được công khai.

Đề xuất thanh tra, kiểm tra doanh nghiệp không quá một lần/năm

Dự thảo cũng ưu tiên hình thức thanh tra từ xa dựa trên dữ liệu điện tử và hạn chế kiểm tra trực tiếp. Doanh nghiệp chấp hành nghiêm pháp luật sẽ được miễn kiểm tra thực tế.

Ngoài ra, hoạt động quản lý điều kiện kinh doanh sẽ chuyển mạnh từ tiền kiểm sang hậu kiểm. Dự thảo cũng nhấn mạnh việc không áp dụng hồi tố pháp luật theo hướng bất lợi cho doanh nghiệp và hộ kinh doanh.