Trong giai đoạn 2025-2035, đô thị thông minh sẽ cần một hạ tầng số tinh vi để giúp dữ liệu công trở thành công cụ ra quyết định và vận hành đô thị một cách minh bạch, theo thời gian thực và tiết kiệm nguồn lực. Công nghệ blockchain đang ngày càng chứng minh vai trò quan trọng của mình trong việc kiến tạo đô thị vận hành bằng dữ liệu mở.

Công nghệ blockchain được xem là một hạ tầng mềm quan trọng cho đô thị thế hệ mới, bên cạnh hạ tầng cứng như điện, nước, giao thông. Theo ông Trần Huyền Dinh, Chủ nhiệm Ủy ban Ứng dụng Fintech, Hiệp hội Blockchain Việt Nam, giá trị cốt lõi của blockchain nằm ở khả năng lập trình hóa quy trình, phi vật chất hóa dữ liệu và phân tán trách nhiệm vận hành theo một chuẩn mực kiểm chứng công khai. Khả năng này cho phép mọi thao tác chỉnh sửa, can thiệp hay sai lệch trên dữ liệu công được ghi nhận trên một blockchain mở đều bị phát hiện ngay lập tức. Điều này giúp làm trong sạch hóa vận hành công và giảm thiểu tiêu cực.

Nhiều doanh nghiệp công nghệ đã bắt đầu ứng dụng blockchain tại các địa phương, từ sàn giao dịch tài sản số đến nền tảng thanh toán DeFi và hệ thống blockchain nội bộ hỗ trợ truy xuất dữ liệu kim hoàn, tài sản đô thị và tín nhiệm tài chính công. Việc ứng dụng blockchain vào quản trị đô thị không chỉ giúp tăng cường minh bạch mà còn giúp khôi phục niềm tin giữa người dân và chính quyền thông qua khả năng xác minh công khai mọi quyết định của Nhà nước.

Để xây dựng đô thị thông minh, việc thiết kế lại cấu trúc dữ liệu nền là quan trọng. Các thành phố như Singapore, Hàn Quốc, Thụy Sĩ và Hồng Kông đã bắt đầu quá trình chuyển đổi số bằng cách chuẩn hóa dữ liệu công, lựa chọn công nghệ phù hợp và tạo sandbox để kiểm nghiệm thực tế từng ứng dụng trước khi nhân rộng. Quá trình này giúp cho việc triển khai đô thị thông minh được hiệu quả và đảm bảo tính khả thi khi áp dụng vào thực tiễn.

Công nghệ blockchain giúp tăng cường minh bạch trong quản trị đô thị thông qua hệ thống sổ cái phân tán (DLT), tạo ra bản ghi chính thức và chống lại việc sửa lại quá khứ. Một thành phố minh bạch không phải là nơi không có lỗi, mà là nơi mọi quyết định đúng hay sai đều để lại dấu vết và có thể được kiểm tra, phản biện, đánh giá bằng dữ liệu thật. Hiện tại, một số công ty đang xây dựng các bộ công cụ để hỗ trợ chính quyền địa phương triển khai hệ thống truy xuất công khai trên dữ liệu ngân sách, giấy phép xây dựng và đất công thông qua giao diện trực tuyến.

Các giải pháp công nghệ blockchain đang được phát triển để hỗ trợ xây dựng đô thị thông minh, giúp cho việc quản lý và vận hành đô thị trở nên minh bạch và hiệu quả hơn. Khi công nghệ blockchain được tích hợp vào hệ thống quản trị đô thị, nó có thể giúp tăng cường sự tham gia của người dân vào quá trình ra quyết định và tạo điều kiện cho sự phát triển bền vững của đô thị.

Hạ tầng số tinh vi và công nghệ blockchain sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc kiến tạo tương lai của đô thị thông minh. Với sự hỗ trợ của công nghệ, đô thị thông minh sẽ là nơi mà mọi quyết định đều dựa trên dữ liệu thật, minh bạch và có thể được kiểm tra, phản biện một cách công khai.

Sau ba tuần triển khai mô hình chính quyền địa phương hai cấp, các trung tâm phục vụ hành chính công tại tỉnh Quảng Ngãi đã phần nào khắc phục những khó khăn ban đầu, từng bước giải quyết thủ tục hành chính một cách nhịp nhàng và thông suốt. Việc áp dụng hạ tầng số chính là giải pháp then chốt giúp mô hình này phát huy hiệu quả.

Tại trung tâm phục vụ hành chính công xã Nghĩa Giang, anh Ngô Linh Ty đang hỗ trợ vợ khai báo thông tin để đăng ký kinh doanh. Anh Ty cho biết, trước đây muốn đăng ký kinh doanh phải lên tỉnh, nhưng giờ đây có thể đăng ký tại xã, giúp anh và nhiều người thuận lợi hơn trong thủ tục hành chính. Điều này thể hiện sự chủ động của chính quyền địa phương trong việc cải thiện môi trường kinh doanh và hỗ trợ người dân.

Xã Nghĩa Giang là một trong số 24 xã, phường ở tỉnh Quảng Ngãi từng bị Trung ương nhắc nhở và yêu cầu UBND tỉnh Quảng Ngãi kiểm tra, báo cáo vì không phát sinh hồ sơ thủ tục hành chính trong bốn ngày đầu tháng 7. Tuy nhiên, bà Lê Thị Mỹ Nương, Phó Giám đốc Trung tâm phục vụ hành chính công xã Nghĩa Giang, cho biết rằng ngày đầu tiên vận hành chính quyền hai cấp, trung tâm đã tiếp nhận và xử lý trực tiếp 16 hồ sơ giải quyết thủ tục hành chính.

Bà Nương cũng cho biết rằng trong những ngày đầu, hệ thống phần mềm vẫn còn những trục trặc, chưa thông suốt. Tuy nhiên, đến ngày 6/7, mọi thủ tục đã cơ bản ổn định để trung tâm giải quyết hồ sơ cho người dân trên cổng dịch vụ công. Việc ổn định hệ thống phần mềm đã giúp giảm thiểu thời gian và công sức cho người dân khi thực hiện thủ tục hành chính.

Thực tế, kể từ khi thực hiện mô hình chính quyền địa phương hai cấp, Trung tâm phục vụ hành chính công chính là mấu chốt để giải quyết thủ tục hành chính cho nhân dân trên địa bàn các xã, phường, đặc khu. Những ngày đầu, các trung tâm này, nhất là ở những vùng sâu, vùng xa, còn những khó khăn về hạ tầng giao thông, hạ tầng số, việc sử dụng phần mềm khai báo trên cổng dịch vụ công quốc gia còn bỡ ngỡ, lúng túng.

Sau khi hợp nhất tỉnh Quảng Ngãi và Kon Tum, tỉnh Quảng Ngãi (mới) có 96 đơn vị hành chính cấp xã, gồm 9 phường, 86 xã và 1 đặc khu Lý Sơn. Để mô hình chính quyền hai cấp đi vào hoạt động hiệu quả, lãnh đạo tỉnh Quảng Ngãi chỉ đạo các xã, phường, đặc khu thành lập Trung tâm phục vụ hành chính công cấp tỉnh, cấp xã.

Ông Nguyễn Thanh Hoài, Phó Giám đốc phụ trách Trung tâm phục vụ hành chính công tỉnh Quảng Ngãi, cho biết rằng đến nay, sau ba tuần vận hành, các hoạt động giải quyết thủ tục hồ sơ của nhân dân đã cơ bản thông suốt. Việc vận hành mô hình chính quyền địa phương hai cấp gắn với đẩy mạnh xây dựng chính quyền số, chuyển đổi số là xu thế tất yếu.

Đây cũng là cơ hội để tổ chức bộ máy chính quyền hai cấp hoạt động hiệu lực, hiệu quả, tạo ra những đột phá trong quản lý nhà nước, thúc đẩy kinh tế – xã hội phát triển nhanh và bền vững, nâng cao toàn diện đời sống vật chất và tinh thần của Nhân dân.

Quảng Ninh đang tích cực triển khai các nỗ lực nhằm xây dựng một nền hành chính hiện đại, minh bạch, hiệu quả và gần gũi với dân chúng. Những kết quả nổi bật trong lĩnh vực này bao gồm sự phát triển của hạ tầng số, dữ liệu số, dịch vụ số và chính quyền số. Tỉnh đã thử nghiệm và vận hành thành công hệ thống thông tin giải quyết thủ tục hành chính (TTHC), phù hợp với mô hình chính quyền địa phương hai cấp. Điều này đã tạo điều kiện thuận lợi cho người dân, tổ chức và doanh nghiệp thực hiện các TTHC một cách nhanh chóng, minh bạch, và tiết kiệm thời gian cũng như chi phí.

Hệ thống thông tin giải quyết TTHC đã được triển khai tại Trung tâm Phục vụ hành chính công (PVHCC) tỉnh và các trung tâm PVHCC cấp xã. Hệ thống này giúp cán bộ thực hiện nhiệm vụ giải quyết TTHC một cách dễ dàng và minh bạch. Mọi trạng thái của hồ sơ từ khi tiếp nhận đến khi trả kết quả đều được hiển thị trên hệ thống điện tử, đảm bảo tính công khai và tạo điều kiện cho việc giám sát dễ dàng.

Tính đến đầu tháng 7/2025, toàn tỉnh Quảng Ninh có 2.023 TTHC thuộc thẩm quyền giải quyết của các cấp, trong đó có 1.874 thủ tục đủ điều kiện cung cấp dưới hình thức dịch vụ công trực tuyến. Đáng chú ý, có 80,31% là dịch vụ công toàn trình. Kết quả này phản ánh quyết tâm cao của tỉnh trong việc hiện đại hóa nền hành chính công, lấy người dân làm trung tâm.

Quảng Ninh cũng chủ động xây dựng hạ tầng số vững chắc, đảm bảo vận hành an toàn hệ thống thông tin trọng yếu. Điều này phục vụ công tác chỉ đạo, điều hành và chuyên môn nghiệp vụ của các cơ quan, đơn vị từ tỉnh đến cơ sở. Hệ thống hội nghị truyền hình trực tuyến được phát triển mạnh, hỗ trợ tổ chức họp, hội nghị nhanh chóng, tiết kiệm và hiệu quả.

Bên cạnh đó, tỉnh tập trung xây dựng, kết nối, và liên thông các cơ sở dữ liệu dùng chung giữa các ngành, lĩnh vực. Điều này nhằm chuẩn bị cho việc số hóa toàn diện đời sống kinh tế – xã hội trong thời gian tới. Tỉnh cũng đưa các nền tảng số, công nghệ số, và kỹ năng số đến từng hộ gia đình, người dân. Đây được xem là một xu hướng tích cực, góp phần lan tỏa văn hóa số trong toàn xã hội.

Tỉnh đã phát động phong trào ‘Bình dân học vụ số’ toàn tỉnh. Mục tiêu của phong trào là nâng cao nhận thức và kỹ năng số cho cán bộ, công chức, viên chức và người dân. Đồng thời, tỉnh đẩy mạnh ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong chỉ đạo và điều hành. Đặc biệt, tỉnh đã phát huy hiệu quả các tổ công nghệ số cộng đồng tại các địa phương. Các tổ này giúp tuyên truyền và hướng dẫn người dân thực hiện dịch vụ công trực tuyến, sử dụng ứng dụng số và tiếp cận thông tin chính thống.

Trong bối cảnh hiện nay, việc phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số đang trở thành một trong những mục tiêu quan trọng trong quá trình phát triển của đất nước. Việt Nam đã có gần 76.000 doanh nghiệp công nghệ số, với 739 doanh nghiệp mới thành lập trong tháng 5, cho thấy sự tăng trưởng và phát triển mạnh mẽ trong lĩnh vực này.

Ngày 20/7, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã chủ trì phiên họp lần thứ 3 của Ban Chỉ đạo về phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và Đề án 06. Theo báo cáo của Bộ Khoa học và Công nghệ, trong 6 tháng đầu năm, các bộ, ngành, địa phương đã hoàn thành 76/106 nhiệm vụ theo Chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết 57-NQ/TW. Việc xây dựng thể chế, phát triển hạ tầng, nguồn nhân lực và tài chính cho khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số đã đạt nhiều kết quả tích cực.

Chính phủ đã trình Quốc hội thông qua 16 dự án luật và 3 nghị quyết, đồng thời ban hành 21 nghị định để tháo gỡ vướng mắc và thúc đẩy các lĩnh vực khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Tính đến nay, cả nước có 889 tổ chức nghiên cứu và 858 doanh nghiệp khoa học công nghệ, với hơn 42.000 lao động. Cổng sáng kiến giải pháp khoa học công nghệ và Sàn giao dịch khoa học công nghệ quốc gia đã được khai trương, góp phần kết nối sáng kiến với thị trường.

Về chuyển đổi số quốc gia, các bộ, ngành, địa phương đã đẩy mạnh triển khai trên các trụ cột: Hạ tầng số, chính phủ số, kinh tế số, xã hội số và đô thị thông minh. Tốc độ mạng di động và cố định của Việt Nam đã tăng mạnh, lần lượt đứng thứ 20 và 26 thế giới. Số lượng trạm 5G đã tăng hơn 4.200 trạm trong 6 tháng đầu năm, với tổng số 12.106 trạm. Hai tuyến cáp quang biển mới đã đi vào hoạt động, tăng gấp đôi dung lượng hệ thống cáp quang biển quốc tế của Việt Nam.

Tỷ lệ hồ sơ trực tuyến toàn trình trên tổng hồ sơ giải quyết thủ tục hành chính đã đạt gần 40% trong tháng 6. Văn phòng Chính phủ đã tham mưu Thủ tướng chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương triển khai Cổng Dịch vụ công quốc gia. Về kinh tế số, doanh thu 6 tháng đầu năm đạt gần 2,3 triệu tỷ đồng, tăng 21% so với cùng kỳ. Số lượng doanh nghiệp công nghệ số đã tăng lên gần 76.000, với 739 doanh nghiệp mới thành lập trong tháng 5.

Tuy nhiên, vẫn còn một số vướng mắc, với 30 nhiệm vụ quá hạn trong số 106 nhiệm vụ được giao. Bộ Khoa học và Công nghệ sẽ tập trung vào phát triển công nghệ chiến lược và ngành công nghiệp nền tảng trong 6 tháng cuối năm. Một trong những nhiệm vụ trọng tâm là phủ sóng vùng lõm, thúc đẩy nhanh mạng 5G. Tập đoàn VNPT sẽ khẩn trương hoàn thành cơ sở hạ tầng tại 238 thôn bản lõm sóng trước ngày 31/8 và phát sóng chậm nhất tại 238 thôn bản trong tuần thứ 2 của tháng 9.

Trong cải cách thủ tục hành chính, các bộ, ngành phải rà soát 1.139 thủ tục để cắt giảm hồ sơ, đồng thời đơn giản hóa quy trình, chuyển toàn bộ thủ tục sang hình thức trực tuyến và triển khai đồng bộ tại chính quyền địa phương hai cấp trên Cổng Dịch vụ công quốc gia. Việc này nhằm mục đích tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp và người dân, đẩy mạnh việc ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động của cơ quan nhà nước.

Nhìn chung, những nỗ lực của Chính phủ trong việc phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số đã mang lại nhiều kết quả tích cực. Tuy nhiên, vẫn cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các bộ, ngành và địa phương để tháo gỡ các vướng mắc và hoàn thành các nhiệm vụ đã được giao. Việc đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin và phát triển hạ tầng số sẽ góp phần quan trọng vào việc nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân và tăng cường năng lực cạnh tranh của đất nước.