Tác động mạnh mẽ từ việc tăng giá điện đã khiến nhiều mặt hàng thiết yếu tăng giá, ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống người dân và hoạt động sản xuất kinh doanh.

Theo quyết định của Bộ Công Thương, từ ngày 10-5, giá bán lẻ điện bình quân tăng 6,8%, từ mức 1.920 đồng lên khoảng 2.050 đồng/KWh. Mức tăng này được cho là nhằm bù đắp chi phí đầu vào và bảo đảm hoạt động của doanh nghiệp ngành điện nhưng đã kéo theo nhiều tác động đến đời sống người dân và hoạt động sản xuất – kinh doanh.

Người tiêu dùng lo lắng khi nhiều loại thực phẩm cùng tăng giá

Chuẩn bị cho Tết Đoan ngọ, nhiều gia đình ở TP HCM đã cảm nhận được sự tăng giá của một số mặt hàng thực phẩm và hàng hóa thiết yếu. Chị Nguyễn Thanh Phương (ngụ quận 8, TP HCM) cho biết giá bánh ú lá tro đã tăng từ 80.000 đồng/set 20 cái lên 100.000 đồng, tăng 20%. Không chỉ bánh ú lá tro, nhiều mặt hàng khác như thịt heo, cá biển, dầu ăn, nước mắm… cũng âm thầm tăng giá so với 6 tháng trước.

Chị Yến Bùi, chuyên kinh doanh hải sản tươi sống và chế biến online, cũng đau đầu vì chi phí đang “ăn mòn” lợi nhuận. Trước đây, chị chỉ chi khoảng 2,5 triệu đồng tiền điện mỗi tháng cho 3 tủ đông và sinh hoạt gia đình nhưng tháng 4 đã tăng lên 3,2 triệu đồng và dự kiến tháng 5 còn cao hơn.

Người tiêu dùng ngày càng có xu hướng tiết kiệm mua sắm

Khảo sát một số chợ truyền thống ở TP HCM cho thấy nhiều mặt hàng thực phẩm đông lạnh, chế biến và tươi sống đã tăng giá 2%-5% so với đầu tháng 5, nhất là hàng đông lạnh. Một tiểu thương ở chợ đầu mối Bình Điền (quận 8) giải thích do chi phí lưu kho, vận hành kho lạnh và vận chuyển đều tăng sau khi giá điện điều chỉnh nên buộc phải cộng thêm vào giá bán.

Tuy nhiên, do sức mua yếu, nhiều doanh nghiệp vẫn cố giữ giá hàng hóa. Đại diện một số hệ thống bán lẻ lớn tại TP HCM cho biết hiện chưa nhận được thông báo tăng giá từ nhà cung cấp nào với lý do giá điện tăng.

Tại Hà Nội, giá thực phẩm và hàng hóa cũng đang có xu hướng nhích nhẹ. Một số quán phở đã tăng giá 5.000 đồng/bát, giá đá xay tăng lên 30.000 đồng/bao 20 kg do chi phí nhân công, điện, nước đều tăng.

Để kiểm soát giá hàng hóa, Bộ Công Thương đã ban hành kế hoạch truy quét buôn lậu, hàng giả và vi phạm sở hữu trí tuệ trên toàn quốc. Các đơn vị được yêu cầu bám sát diễn biến thị trường, tăng cường thu thập và phân tích thông tin về cung cầu, giá cả, nhất là các mặt hàng thiết yếu.

Song song đó, thúc đẩy liên kết giữa nhà sản xuất và nhà phân phối, giảm khâu trung gian để giảm giá thành và tăng sức cạnh tranh cho hàng Việt; xây dựng phương án cân đối cung – cầu, bình ổn giá trong các dịp cao điểm.

Kiểm soát và ổn định giá cả

Theo PGS-TS Ngô Trí Long, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu thị trường giá cả – Bộ Tài chính, nhà nước cần kiểm soát giá các mặt hàng chiến lược như xăng dầu, điện, thực phẩm, thuốc… để tránh tăng giá đột biến. Bên cạnh đó, duy trì dự trữ quốc gia để can thiệp khi cần thiết; tiếp tục giảm thuế bảo vệ môi trường với xăng dầu trong năm 2025 nhằm hỗ trợ đầu vào sản xuất, ổn định giá cả.

Đại diện Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước – Bộ Công Thương cho biết đã ban hành kế hoạch truy quét buôn lậu, hàng giả và vi phạm sở hữu trí tuệ trên toàn quốc.

Thách thức và giải pháp

TS Nguyễn Ngọc Tuyến, nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế – Tài chính, cho rằng vẫn còn nhiều yếu tố có thể đẩy giá hàng hóa tiếp tục tăng như: cạnh tranh thương mại giữa các nền kinh tế lớn, thuế quan ở mức cao, giá đất tăng theo Luật Đất đai 2024, hàng loạt dự án hạ tầng được đầu tư lớn.

Do đó, cần theo dõi sát sao và điều chỉnh chính sách kịp thời để đạt mục tiêu kiểm soát lạm phát. Dự báo, lạm phát năm 2025 tại Việt Nam sẽ được kiểm soát ở mức hợp lý, dao động 3,5% – 4,5%.

Nhiều hộ kinh doanh đang điều chỉnh giá hàng hóa do sự thay đổi trong quy định về hóa đơn và chứng từ. Chị M.T., chủ một hiệu tạp hóa tại quận Bắc Từ Liêm, Hà Nội, cho biết giá yến mạch 200 gram đã tăng từ 25 ngàn đồng lên 27 ngàn đồng.

Nhiều quán bún, quán phở bình dân đang xem xét điều chỉnh giá

Chị M.T cho hay cửa hàng của gia đình đạt doanh thu 400-500 triệu đồng mỗi tháng, nhưng lợi nhuận không cao. Việc tăng giá là cần thiết để bù đắp chi phí mới.

“Cửa hàng bán giá rẻ nên khá đông khách, lấy công làm lãi. Nếu tính thuế 1,5% trên doanh thu, chúng tôi phải điều chỉnh giá các mặt hàng,” – chị T. nói.

Một quán cà phê điều chỉnh tăng giá

Ở quận Hoàn Kiếm, bà L., chủ một cửa hàng bún riêu, cho biết giá bát bún sẽ tăng thêm 5 ngàn đồng. Chuỗi cửa hàng cà phê H.B. cũng thông báo tăng giá 5.000 đồng/cốc để tuân thủ nghĩa vụ thuế.

Các hộ kinh doanh mong muốn chính sách thuế đơn giản hơn và hỗ trợ phần mềm, thiết bị xuất hóa đơn để giảm áp lực.

Theo Cục Thống kê, đến cuối 2024, cả nước có 3,6 triệu hộ kinh doanh, đóng góp 25.953 tỉ đồng vào ngân sách. Dự kiến có khoảng 37.000 hộ kinh doanh sẽ phải chuyển đổi hình thức nộp thuế.