Ngành logistics Việt Nam đang trải qua một giai đoạn tăng trưởng nhanh chóng, với tốc độ trung bình 14-16%/năm, cao gần gấp đôi so với tốc độ tăng trưởng GDP. Tuy nhiên, bên cạnh sự phát triển nhanh chóng, ngành vẫn đang đối mặt với thách thức trong việc áp dụng các giải pháp thân thiện môi trường. Tại tọa đàm Chính sách tài chính phát triển logistics xanh do Tạp chí Kinh tế – Tài chính tổ chức, các chuyên gia đã thảo luận về những khó khăn và thách thức mà doanh nghiệp logistics Việt Nam đang gặp phải trong việc chuyển đổi sang hướng phát triển xanh.

Ông Trần Thanh Hải, Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương), cho biết rằng yêu cầu về chuyển đổi số và chuyển đổi xanh đã được các doanh nghiệp nhận thức, nhưng việc thực thi trên thực tế còn hạn chế. Ông Đặng Vũ Thành, Phó chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp dịch vụ logistics Việt Nam (VLA), cũng cho rằng chuyển đổi xanh không còn là xu hướng, mà đã và đang hiện diện trong từng hoạt động hàng ngày của doanh nghiệp logistics trên toàn cầu. Tuy nhiên, phần lớn doanh nghiệp logistics, đặc biệt là nhóm doanh nghiệp vừa và nhỏ chiếm đến 95%, vẫn đang loay hoay với bài toán vốn, công nghệ và thực thi chính sách.

Chuyển đổi xanh không thể chỉ trông chờ từ phía doanh nghiệp. TS Đỗ Thiên Anh Tuấn, Giảng viên Trường Chính sách công và Quản lý Fulbright, cho biết rằng điểm nghẽn đầu tiên là vấn đề “tiền đâu?”. Trong khi 95-97% doanh nghiệp logistics là doanh nghiệp nhỏ và vừa (SME), thì thị trường tài chính xanh ở Việt Nam lại còn rất non trẻ. Tính đến giữa năm nay, quy mô tài chính xanh chỉ chiếm 4,35% tổng tín dụng, thấp hơn nhiều so với mức tối thiểu 10% như kỳ vọng.

Các chuyên gia đều thống nhất rằng cần có sự điều phối mạnh mẽ từ Nhà nước, đặc biệt là các bộ ngành như Bộ Công Thương, Bộ Xây dựng, Bộ Tài chính, Ngân hàng Nhà nước… Không thể chỉ kỳ vọng vào nỗ lực của doanh nghiệp khi các điều kiện về tài chính, pháp lý, và hạ tầng vẫn còn quá nhiều bất cập. Nhà nước cần sớm tích hợp chính sách ưu đãi thuế, trợ cấp cho doanh nghiệp chuyển đổi xanh, đưa trạm sạc, kho xanh, logistics thông minh vào quy hoạch đầu tư công.

Từ góc độ chính sách, các chuyên gia cho rằng, không thể có phát triển xanh nếu không có dòng vốn xanh. Và để có dòng vốn đó, cần sự chung tay của cả hệ thống, từ cơ quan quản lý, ngân hàng, đến chính sách tài khóa và tiền tệ hỗ trợ chuyển đổi xanh rõ ràng, minh bạch và có thể đo lường. Việc này sẽ giúp các doanh nghiệp logistics Việt Nam có thể chuyển đổi sang hướng phát triển xanh, giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường và tạo ra một tương lai bền vững cho ngành logistics.

Hiện tại, nhiều doanh nghiệp logistics lớn trên thế giới đã áp dụng các giải pháp thân thiện môi trường như sử dụng xe điện, xe hybrid, tối ưu hóa tuyến đường vận chuyển, sử dụng nhiên liệu sinh học… Tuy nhiên, tại Việt Nam, việc áp dụng các giải pháp này vẫn còn hạn chế do các rào cản về vốn, công nghệ và thực thi chính sách.

Để thúc đẩy sự phát triển của ngành logistics xanh, các chuyên gia đề xuất rằng Nhà nước cần có các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp, bao gồm cả hỗ trợ về tài chính, công nghệ và xây dựng hạ tầng. Ngoài ra, các doanh nghiệp cũng cần phải chủ động trong việc áp dụng các giải pháp thân thiện môi trường, đồng thời nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của phát triển bền vững.

Trong thời gian tới, ngành logistics Việt Nam sẽ tiếp tục tăng trưởng nhanh chóng, và việc áp dụng các giải pháp thân thiện môi trường sẽ trở thành một yêu cầu tất yếu. Các doanh nghiệp logistics cần phải sẵn sàng cho sự chuyển đổi này, và Nhà nước cần có các chính sách hỗ trợ phù hợp để giúp các doanh nghiệp có thể chuyển đổi sang hướng phát triển xanh.

Với vị trí địa lý chiến lược, hệ thống hạ tầng giao thông ngày càng hoàn thiện và nguồn nhân lực chất lượng cao, tỉnh Phú Thọ đang trở thành điểm đến hấp dẫn hàng đầu của các doanh nghiệp Nhật Bản trong quá trình tái cấu trúc chuỗi cung ứng toàn cầu. Đây là bước tiến quan trọng đưa Phú Thọ trở thành một ‘cực tăng trưởng mới’ của vùng kinh tế phía Bắc.

Một trong những minh chứng tiêu biểu cho niềm tin của doanh nghiệp Nhật Bản vào môi trường đầu tư tại Việt Nam là Công ty Honda Việt Nam (HVN). Cuối tháng 6/2025, HVN đã xuất xưởng chiếc xe máy thứ 40 triệu, đánh dấu cột mốc quan trọng trong gần 30 năm hoạt động. Hiện, Honda Việt Nam đã mở rộng lên ba nhà máy hiện đại, đạt năng lực sản xuất 2,75 triệu xe/năm. Riêng trong năm tài chính 2025, HVN đã sản xuất 2,3 triệu xe, tăng 10% so với cùng kỳ. Ngoài thị trường nội địa, Honda Việt Nam cũng đẩy mạnh xuất khẩu sản phẩm ‘Made in Vietnam’ đến hơn 23 quốc gia và vùng lãnh thổ.

Đặc biệt, tỷ lệ nội địa hóa của HVN đã đạt 96% (tính đến tháng 5/2025), với mạng lưới gần 800 HEAD và 175 nhà cung cấp trong nước. HVN không chỉ đóng vai trò đầu tàu trong sản xuất mà còn tiên phong trong ứng dụng công nghệ mới, đảm bảo tiêu chuẩn an toàn, tiết kiệm nhiên liệu và thân thiện môi trường. Song song với hoạt động sản xuất, HVN cũng tích cực thực hiện trách nhiệm xã hội, như vận hành hệ thống điện mặt trời áp mái tại hai nhà máy Vĩnh Phúc (nay là Phú Thọ) và Hà Nam (nay là Ninh Bình) với tổng công suất 8MWp, giúp giảm thiểu CO2 phát thải ra môi trường.

Mới đây, trong buổi làm việc với bà Sayaka Hattori, Tổng Giám đốc Công ty Honda Việt Nam, Chủ tịch UBND tỉnh Phú Thọ Trần Duy Đông nhấn mạnh: ‘Các doanh nghiệp đến đầu tư tại Phú Thọ chính là những công dân của tỉnh; sự thành công của doanh nghiệp cũng chính là thành công của địa phương.’ Chủ tịch UBND tỉnh khẳng định, tỉnh Phú Thọ luôn đồng hành cùng cộng đồng doanh nghiệp, sẵn sàng lắng nghe, chia sẻ, kịp thời tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong quá trình đầu tư và hoạt động sản xuất – kinh doanh, trong đó có Công ty Honda Việt Nam.

Xác định Nhật Bản là nhà đầu tư chiến lược, tỉnh Phú Thọ đã thiết lập nhiều cơ chế phối hợp hiệu quả, như: Thành lập tổ công tác hỗ trợ Công ty Honda Việt Nam thực hiện các giải pháp giảm phát thải, tăng cường trao đổi chính sách đầu tư, đồng hành cùng doanh nghiệp trong tháo gỡ khó khăn, xúc tiến các dự án mới với đối tác Nhật như Tập đoàn Sojitz, các nhà cung cấp trong chuỗi của Canon, Yamaha… vietnamnet.vn

Để thu hút mạnh mẽ các doanh nghiệp Nhật Bản, tỉnh Phú Thọ đang triển khai đồng bộ nhiều giải pháp đột phá nhằm cải thiện môi trường đầu tư – kinh doanh. Tỉnh đã thành lập Tổ công tác đặc biệt, đường dây nóng và Trung tâm xúc tiến đầu tư – hỗ trợ doanh nghiệp để hỗ trợ nhà đầu tư kịp thời, hiệu quả. Tổ chức mô hình ‘Cà phê doanh nhân’ để đối thoại định kỳ, chủ động nắm bắt và tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp. Đẩy mạnh cải cách hành chính, cung cấp dịch vụ công trực tuyến với tỷ lệ đạt 85,6%, thủ tục hành chính được giải quyết đúng hạn đạt trên 99% mỗi năm.

Hiện nay, tỉnh Phú Thọ đang thu hút mạnh mẽ các doanh nghiệp Nhật Bản trong các lĩnh vực có giá trị gia tăng cao như: Linh kiện điện tử, cơ khí chính xác, công nghiệp hỗ trợ, chế biến thực phẩm công nghệ cao. Các khu công nghiệp hiện đại như KCN Trung Hà, Phù Ninh, Tam Nông, Thăng Long Vĩnh Phúc, Bá Thiện II… được quy hoạch bài bản, hạ tầng đồng bộ, đang mở ra dư địa lớn cho nhà đầu tư quốc tế.

Với những nỗ lực toàn diện, nhất quán, Phú Thọ đã và đang từng bước khẳng định niềm tin của các tập đoàn Nhật Bản. Sự có mặt ngày càng nhiều của doanh nghiệp đến từ quốc gia mặt trời mọc chính là minh chứng cho một môi trường đầu tư ổn định, minh bạch, cạnh tranh. Phú Thọ điểm đến mới cho làn sóng FDI thế hệ mới sẵn sàng chào đón những ‘người bạn Nhật Bản’ đến hợp tác, phát triển và cùng nhau kiến tạo tương lai.

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính vừa ký ban hành Công điện số 113/CĐ-TTg ngày 19/7/2025 về thực hiện các giải pháp phát triển hiệu quả vận tải đường thủy, thúc đẩy phát triển logistics trong lĩnh vực vận tải. Công điện này được gửi đến các Bộ trưởng của các Bộ: Xây dựng, Tài chính, Công Thương, Nông nghiệp và Môi trường, Tư pháp, Khoa học và Công nghệ, Quốc phòng, Công an; Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam; và Chủ tịch Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương.

Với hệ thống sông ngòi chằng chịt có tổng chiều dài có khả năng khai thác vận tải khoảng 42.000 km, cùng đường bờ biển dài hơn 3.260 km và nhiều cửa sông, vịnh tự nhiên thuận lợi, Việt Nam có điều kiện thuận lợi để phát triển vận tải thủy nội địa và vận tải ven biển. Đây là phương thức vận tải có chi phí thấp, khả năng chuyên chở hàng hóa khối lượng lớn, góp phần giảm áp lực cho đường bộ, đường sắt và thúc đẩy phát triển kinh tế bền vững.

Vận tải thủy đã từng bước khẳng định vai trò quan trọng trong hệ thống giao thông vận tải quốc gia, với tỷ trọng vận tải hàng hóa bằng đường thủy nội địa và ven biển có xu hướng ngày càng tăng. Tuy nhiên, kết cấu hạ tầng phục vụ phát triển vận tải thủy vẫn còn bất cập; năng lực đội tàu, công tác quản lý phương tiện, chất lượng nguồn nhân lực và kết nối giữa các phương thức vận tải còn hạn chế.

Để khắc phục những tồn tại, tạo động lực mới cho ngành vận tải thủy phát triển nhanh và bền vững, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu các Bộ và địa phương thực hiện các giải pháp cấp thiết. Bộ Xây dựng được yêu cầu khẩn trương rà soát, sửa đổi các văn bản quy phạm pháp luật ngành hàng hải, đường thủy, tập trung các chính sách khuyến khích, thu hút xã hội hóa đầu tư hạ tầng, phương tiện vận tải thủy, nguồn nhân lực, phát triển công nghệ.

Bộ Tài chính được yêu cầu chủ trì cân đối, bố trí nguồn vốn đầu tư công trung hạn giai đoạn 2026-2030 cho các dự án trọng điểm phát triển hạ tầng đường thủy, hàng hải. Việc bố trí nguồn vốn này sẽ giúp triển khai các dự án quan trọng, thúc đẩy sự phát triển của ngành vận tải thủy.

Bộ Nông nghiệp và Môi trường được yêu cầu rà soát đơn giản hóa thủ tục giao đất, cho thuê đất, giao khu vực biển để phát triển hạ tầng cảng, bến thủy nội địa, cảng biển, nạo vét luồng hàng hải, đường thủy. Điều này sẽ giúp giảm thiểu các thủ tục phức tạp, tạo điều kiện thuận lợi cho việc phát triển hạ tầng vận tải thủy.

Chủ tịch Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương được yêu cầu rà soát, cập nhật quy hoạch sử dụng đất và bố trí quỹ đất phục vụ xây dựng cảng thủy nội địa, bến cảng biển theo quy hoạch; tích hợp quy hoạch trung tâm logistics, kho bãi, trung tâm phân phối hàng hóa gắn với vận tải thủy nội địa. Việc này sẽ giúp đảm bảo sự phát triển của ngành vận tải thủy phù hợp với quy hoạch tổng thể của từng địa phương.

Nhìn chung, các giải pháp nêu trong Công điện số 113/CĐ-TTg ngày 19/7/2025 của Thủ tướng Chính phủ nhằm mục đích phát triển hiệu quả vận tải đường thủy, thúc đẩy phát triển logistics trong lĩnh vực vận tải. Qua đó, góp phần giảm chi phí vận tải, nâng cao hiệu quả kinh tế và giảm áp lực cho các phương thức vận tải khác. Đồng thời, những giải pháp này cũng sẽ giúp Việt Nam tận dụng được lợi thế về hệ thống sông ngòi và đường bờ biển dài để phát triển bền vững ngành vận tải thủy.