Thị trường lao động Việt Nam hiện đang phải đối mặt với nhiều thách thức trong bối cảnh làn sóng cắt giảm nhân sự đã và đang tác động mạnh mẽ đến tâm lý của người lao động. Theo báo cáo thị trường lao động quý 2 năm 2025 được thực hiện bởi Vieclam24h, việc cắt giảm nhân sự đã ảnh hưởng đến nhiều ngành nghề, bao gồm sản xuất, bán lẻ, tài chính và công nghệ. Điều này đã dẫn đến việc người lao động không chỉ lo lắng về việc làm của mình mà còn ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần và tâm lý nghề nghiệp.

Báo cáo chỉ ra rằng, nhóm tuổi từ 18-24 và 35-54 là hai nhóm bị ảnh hưởng nặng nhất bởi cắt giảm nhân sự, với tập trung vào lao động phổ thông, vận hành, kỹ thuật và tài chính. Đồng thời, các vị trí như marketing, bán hàng, nhân sự, chăm sóc khách hàng và công nghệ thông tin có xu hướng được duy trì. Việc này cho thấy sự dịch chuyển trong nhu cầu tuyển dụng của các doanh nghiệp, và người lao động cần phải thích nghi với những thay đổi này.

Quá trình tái hòa nhập thị trường việc làm đang gặp nhiều khó khăn. Theo số liệu từ Vieclam24h, có đến 72,7% người lao động mất việc chủ động trở lại tìm việc đã mất cả tuần, thậm chí cả tháng để tìm được việc làm mới. Điều này cho thấy sự khó khăn trong việc tìm kiếm việc làm trong bối cảnh thị trường lao động đang bị thu hẹp. Người lao động ở lại sau cắt giảm phải gánh vác thêm công việc, điều này gây ra áp lực và bất an về tương lai nghề nghiệp.

Khoảng 50% người lao động cho biết họ cảm thấy rõ ràng áp lực trong công việc, trong khi niềm tin vào tổ chức và động lực làm việc suy giảm đáng kể. Điều này đặt ra thách thức cho các doanh nghiệp trong việc duy trì và phát triển nguồn nhân lực chất lượng.

Các doanh nghiệp Việt Nam vẫn nỗ lực duy trì hoạt động và lực lượng lao động. Trong 12 tháng qua, có 26,4% doanh nghiệp đã tiến hành tinh gọn bộ máy và 56,2% doanh nghiệp cho biết sẽ mở rộng quy mô nhân sự trong 6 tháng tới. Nhu cầu tuyển dụng tập trung vào các vị trí gắn với tăng trưởng và vận hành như kinh doanh và bán hàng, kỹ sư sản xuất và kỹ thuật, lao động phổ thông có tay nghề…

Lao động Việt Nam thể hiện tinh thần tích cực và khả năng thích nghi nổi bật khi đối mặt với khó khăn. Nếu 70% người lao động thể hiện cảm xúc tiêu cực khi bị sa thải, thì 30% còn lại cho rằng đây là cơ hội để thay đổi và phát triển. Tỷ lệ này cao hơn đáng kể so với các nghiên cứu quốc tế.

Vieclam24h khuyến nghị các doanh nghiệp cần cân nhắc hệ lụy dài hạn khi cắt giảm nhân sự, cần minh bạch và thẳng thắn trong việc thông tin đến người lao động, lắng nghe và tối ưu hóa chiến lược tuyển dụng phù hợp với kỳ vọng của người lao động. Đồng thời, người lao động cần duy trì tư duy linh hoạt và sẵn sàng thích nghi với sự thay đổi của thị trường, đầu tư phát triển kỹ năng liên tục để tăng cơ hội việc làm.

Tuy nhiên, các doanh nghiệp Việt Nam đang phải đối mặt với khó khăn khi tuyển dụng lao động đáp ứng đủ yêu cầu năng lực. Có đến 46% trong hàng ngàn doanh nghiệp Việt được Anphabe hỏi đều thừa nhận khó tuyển được người đáp ứng đủ yêu cầu năng lực. Điều này cho thấy khoảng cách giữa nhu cầu thị trường và kỹ năng người lao động ngày càng gia tăng.

Trong vài năm qua, làn sóng số hóa đã và đang mạnh mẽ thổi bùng xu hướng tinh giản nhân sự tại nhiều ngân hàng Việt Nam. Số liệu thống kê cho thấy hàng nghìn người đã bị cắt giảm, phản ánh nỗ lực tối ưu hóa chi phí cũng như bước chuyển dịch chiến lược để thích nghi với kỷ nguyên công nghệ.

Báo cáo tài chính quý II/2025 của ngân hàng Lộc Phát (LPBank) cho thấy, chỉ trong 3 tháng, ngân hàng đã cắt giảm 367 nhân sự. Tổng số lao động tinh gọn trong 12 tháng qua lên đến 2.900 người, tương đương mức sụt giảm tới 24%. Điều này gây chú ý khi so với quy mô nhân sự của nhà băng này trước đó.

Không chỉ LPBank, nhiều ngân hàng thương mại khác cũng chứng kiến sự co hẹp mạnh mẽ về lực lượng lao động. Trong quý I/2025, Sacombank đã giảm 930 nhân viên, xuống còn 16.128 nhân viên, tương đương giảm 5,45% so với cuối năm 2024. Trong suốt năm 2024, Sacombank cũng đã cắt giảm dần qua từng quý, từ 17.412 nhân viên xuống còn 17.058. Tương tự, VIB ghi nhận mức giảm 495 người (4,37%) trong quý I/2025 và tổng cộng 750 người (6,47%) trong một năm qua tính đến cuối quý I/2025. TPBank cũng không nằm ngoài xu thế khi tinh gọn 124 nhân sự trong 3 tháng đầu năm, tương đương 1,57%.

Nguyên nhân chính của làn sóng này đến từ nhu cầu tối ưu hóa chi phí và tăng hiệu quả hoạt động nhờ số hóa. Tại Đại hội đồng cổ đông thường niên 2025, ông Vũ Văn Tiền – Phó Chủ tịch HĐQT ABBank – nhấn mạnh: “Chúng tôi đã và đang tiến hành tinh giảm bộ máy mạnh mẽ, có những bộ phận giảm 30-40% để cắt giảm chi phí và nâng cao hiệu quả.” Ông Tiền cũng chia sẻ, ABBank đã đầu tư mạnh vào hệ thống công nghệ suốt nhiều năm qua, song song với việc giao việc kèm chỉ tiêu buộc nhân sự sử dụng công nghệ hiệu quả hơn.

Trong khi đó, TPBank đẩy mạnh tự động hóa bằng việc đưa hàng trăm robot vào thay thế các tác vụ lặp đi lặp lại tại các bộ phận vận hành, giao dịch. Theo Tổng giám đốc Nguyễn Hưng, điều này giúp nhân sự chuyển từ những công việc thủ công sang các nhiệm vụ đòi hỏi sáng tạo và giá trị gia tăng cao hơn.

Điểm đáng chú ý là song song với việc tinh gọn nhân sự truyền thống, các ngân hàng vẫn tăng cường tuyển dụng nhân sự chất lượng cao trong lĩnh vực công nghệ, dữ liệu và trí tuệ nhân tạo (AI). Đây được xem là bước “chuyển mình” để đáp ứng yêu cầu phát triển ngân hàng số, chứ không phải dấu hiệu của một cuộc khủng hoảng lao động.

Từ các khảo sát khách hàng trong ngành ngân hàng, Vietnam Report nhận định, số lượng phòng giao dịch giờ đây không còn là thước đo phản ánh mức độ phủ sóng hay sức cạnh tranh của ngân hàng trên thị trường. Thay vào đó, chỉ số lượng giao dịch trực tuyến mới là thước đo quan trọng thể hiện khả năng tiếp cận và phục vụ khách hàng trong kỷ nguyên số.

Do đó, điều tất yếu là số lượng phòng giao dịch sẽ được tinh gọn, kéo theo cắt giảm nhân sự, đặc biệt tại các thành phố lớn như Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh. Việc cắt giảm nhân sự phản ánh sự dịch chuyển trọng tâm trong chiến lược phát triển của các ngân hàng từ mở rộng mạng lưới vật lý sang tối ưu hóa nền tảng số, giảm phụ thuộc vào nguồn lực lao động truyền thống, đồng thời tập trung vào tuyển dụng các vị trí chiến lược như phân tích dữ liệu, phát triển sản phẩm số, quản trị rủi ro công nghệ và an ninh mạng.

Bên cạnh đó, việc giảm nhân sự cũng góp phần kiểm soát chi phí hoạt động, giúp các ngân hàng duy trì và cải thiện lợi nhuận trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng khốc liệt. Làn sóng số hóa và tinh giản nhân sự trong ngành ngân hàng không chỉ là hiện tượng tại Việt Nam mà còn phổ biến trên toàn cầu.

Tuy nhiên, bài toán đặt ra là làm sao để đảm bảo chất lượng dịch vụ không bị ảnh hưởng khi giảm nhân sự, đồng thời nâng cao năng lực cạnh tranh bằng công nghệ và con người phù hợp với xu thế mới. Sự chuyển dịch này đặt ra yêu cầu cấp thiết về đào tạo lại lực lượng lao động, giúp họ thích ứng với vai trò mới trong môi trường số hóa – nơi công nghệ là công cụ, còn con người vẫn là trung tâm.