Biến đổi khí hậu và sóng nhiệt đang trở thành những thách thức đáng kể đối với khả năng chịu đựng của con người. Mới đây, cư dân Hà Nội và các tỉnh thành khác ở đồng bằng Bắc Bộ đã trải qua một đợt sóng nhiệt nghiêm trọng vào đầu hè năm 2025, với nhiệt độ lên đến trên 40 độ C và độ ẩm từ 40-45%. Cảnh tượng đường phố vắng vẻ, người giao hàng, bán hàng rong, bảo vệ… tìm kiếm bóng cây ven đường để tạm nghỉ là một hình ảnh đáng nhớ. Những giọt mồ hôi chưa kịp rơi đã bốc hơi trên chiếc áo chống nắng khô giòn.
Sóng nhiệt không chỉ xảy ra ở Việt Nam mà còn trên toàn thế giới. Theo Giáo sư Phan Văn Tân, một chuyên gia hàng đầu về khí tượng và khí hậu của Việt Nam, sóng nhiệt là một hệ quả trực tiếp của biến đổi khí hậu. Nếu xem xét lại trong vòng năm thập kỷ qua, số ngày nắng nóng trong mùa hè đã tăng lên đáng kể ở hầu hết các vùng trên cả nước.
Đặc biệt, sóng nhiệt không chỉ là một hiện tượng thời tiết cực đoan đơn lẻ mà còn gắn liền với hạn hán, tạo thành một cặp hiện tượng thiên tai phức hợp. Sự kết hợp này đã khuếch đại mức độ nghiêm trọng của sóng nhiệt. Tác động của sóng nhiệt lên sức khỏe con người cũng vô cùng đáng lo ngại. Sóng nhiệt và tiếp xúc với nhiệt gần như là một trong những vấn đề sức khỏe đáng lo ngại nhất trên toàn cầu trong thế kỷ 21.
TS. Trần Nữ Quý Linh, một nhà khoa học nghiên cứu về ảnh hưởng của sóng nhiệt và các hiện tượng thời tiết cực đoan lên sức khỏe con người, cho rằng sóng nhiệt có thể gây ra nhiều vấn đề sức khỏe, từ đau đầu, chóng mặt, mất nước đến tử vong. Nhóm người dễ bị tổn thương nhất bao gồm trẻ em, người già, những người có bệnh mãn tính hoặc công nhân, nông dân lao động ngoài trời. Các nghiên cứu cũng chỉ ra rằng sóng nhiệt làm tăng đáng kể số ca nhập viện do nhiều nguyên nhân và do bệnh truyền nhiễm.
Trước tình hình này, thích ứng với sóng nhiệt ngày càng khốc liệt trở thành một thách thức lớn đối với các nhóm dễ bị tổn thương. TS. Trần Nữ Quý Linh nhấn mạnh rằng cần phải nâng cao nhận thức của người dân về vấn đề sức khỏe liên quan đến nhiệt độ. Đồng thời, cần có những giải pháp với chi phí thấp, dễ áp dụng và nhanh chóng, như tăng cường khả năng tự thích ứng của cá nhân và nhận biết các dấu hiệu cảnh báo sức khỏe ban đầu.
Các chuyên gia cũng kêu gọi các chính phủ quan tâm hơn nữa đến việc xây dựng chính sách thích ứng với sóng nhiệt đa dạng, không chỉ ở đô thị mà còn ở nông thôn. Điều này bao gồm việc thiết kế các không gian công cộng nhiều cây xanh, mặt nước, bóng râm và thông thoáng, cũng như bổ sung các phương tiện làm mát như quạt và điều hòa nhiệt độ để giúp giảm thiểu tác động của sóng nhiệt đối với sức khỏe con người.
Để đối phó với tình hình này, mỗi người cần nâng cao nhận thức về tác động của sóng nhiệt và thực hiện các biện pháp phòng ngừa. Đồng thời, chính phủ và các tổ chức cần phối hợp chặt chẽ để đưa ra các giải pháp hiệu quả, giúp cộng đồng thích ứng với sóng nhiệt và giảm thiểu rủi ro cho sức khỏe.
WHO và các tổ chức y tế toàn cầu khác cũng đã đưa ra cảnh báo về tác động nghiêm trọng của sóng nhiệt đối với sức khỏe con người, đặc biệt là đối với những nhóm dễ bị tổn thương.
Do đó, việc đầu tư vào các giải pháp giảm thiểu tác động của sóng nhiệt không chỉ giúp bảo vệ sức khỏe cộng đồng mà còn góp phần xây dựng một tương lai bền vững hơn cho tất cả mọi người.