Ở vùng đất Hà Tĩnh, nơi mà nhiều nghề thủ công truyền thống đang dần mai một, thầy giáo Nguyễn Quang Thuận ở xã Lộc Hà đã chọn cho mình một hướng đi riêng khi gắn bó với nghề khảm sành, khảm sứ. Một nghề đòi hỏi sự kiên nhẫn và tỉ mỉ cao độ, khảm sành, khảm sứ từng là một phần không thể thiếu trong văn hóa truyền thống của địa phương.
Nghề khảm sành, khảm sứ đã từng thịnh vượng ở vùng đất Bình An, huyện Lộc Hà cũ, nay là xã Lộc Hà. Tuy nhiên, sau thời gian dài, nó đã trở thành hoài niệm của những người cao tuổi. Trong khi nhiều người lãng quên những giá trị thủ công truyền thống, thầy Nguyễn Quang Thuận đã bền bỉ gắn bó với nghề khảm sành, sứ. Với hơn 10 năm mày mò và sáng tạo các tác phẩm nghệ thuật từ mảnh sành, sứ vỡ, thầy Thuận đã tạo ra những tác phẩm độc đáo và có giá trị nghệ thuật cao.
Ban đầu, chỉ là sự tò mò và yêu thích khi thấy những bức tường khảm ở đình làng, chùa miếu, thầy Thuận đã bắt đầu hành trình tìm hiểu về nghề khảm sành, sứ. Rồi mỗi lần đi qua những chỗ người ta đổ bát đĩa, lọ hoa vỡ, thầy Thuận lại nhặt về và tự học cách ghép chúng thành các hình ảnh và họa tiết đẹp mắt. Không qua trường lớp đào tạo chuyên nghiệp về điêu khắc hay khảm sành, sứ, nhưng với nền tảng kiến thức hội họa sẵn có cùng tình yêu đặc biệt dành cho mỹ thuật dân gian, thầy Thuận đã tự học, tự mày mò từ những cuốn sách cũ, video trên mạng, từ lời kể của các cụ cao niên trong làng.
Quá trình tạo ra một bức tranh khảm không hề đơn giản. Từ khâu rửa sạch, phân loại, đến việc lên bố cục, lựa chọn màu, phối hình… đều đòi hỏi sự chính xác, tỉ mỉ và cả linh cảm nghệ thuật. Thời gian hoàn thành mỗi sản phẩm tùy thuộc vào kích thước và các họa tiết của khách hàng yêu cầu. Về kinh phí cũng phụ thuộc vào kích thước các linh vật, dao động từ 5 đến 10 triệu đồng. Các sản phẩm khảm sành, khảm sứ chủ yếu được dùng ở các nhà thờ, các ngôi đền, mang kiến trúc cổ xưa.
Mỗi mảnh sành, sứ không đơn thuần là vật liệu. Khi ghép chúng thành hình ảnh như rồng, phượng hay các linh vật, thầy Thuận luôn cố gắng để chúng không chỉ hài hòa về màu sắc, hình khối mà còn gợi được cảm xúc, chiều sâu trong tâm thức người xem. Chủ đề mà thầy Thuận theo đuổi chủ yếu xoay quanh văn hóa truyền thống như linh vật, tranh phong cảnh… Đặc biệt, tạo hình rồng – biểu tượng quyền uy luôn là lựa chọn hàng đầu.
Việc lựa chọn những hình ảnh gắn với văn hóa truyền thống không chỉ thể hiện gu thẩm mỹ riêng mà còn gợi lại ký ức một thời nghề khảm từng hiện diện trong đời sống người dân địa phương. Với nỗ lực hồi sinh những nghề cổ truyền thống và gìn giữ giá trị văn hóa dân gian của thế hệ hôm nay, thầy Nguyễn Quang Thuận đã góp phần truyền cảm hứng về sự sáng tạo và bảo tồn di sản văn hóa của dân tộc.
Thông qua các tác phẩm của mình, thầy Thuận hy vọng có thể giới thiệu đến công chúng những nét đẹp văn hóa truyền thống và làm sống lại những nghề thủ công đã bị mai một. Đồng thời, thầy cũng hy vọng sẽ có thêm nhiều người tham gia bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa dân gian, để những giá trị truyền thống được tiếp tục phát triển và tỏa sáng.