Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Lê Thị Thu Hằng vừa đề xuất xóa bỏ quy định ‘trần lương’ trong các đơn vị công lập, đặc biệt là trường đại học và viện nghiên cứu. Mục đích là để thu hút và giữ chân trí thức Việt Nam ở nước ngoài quay về đóng góp cho đất nước. Đề xuất này được bà nêu lên tại Diễn đàn Trí thức trẻ Việt Nam toàn cầu lần thứ VI diễn ra sáng ngày 19/7 tại Hà Nội.
Theo bà Hằng, để đạt được đột phá trong lĩnh vực khoa học, giáo dục và chuyển đổi số, Việt Nam cần có cơ chế tuyển dụng và đãi ngộ mới, linh hoạt và cạnh tranh. Các cơ chế này không nên gò bó theo ngạch, bậc, hệ số mà cần có môi trường làm việc lành mạnh, cạnh tranh công bằng dựa trên năng lực và đóng góp. Bà Hằng cũng kiến nghị khuyến khích không phân biệt giữa khu vực công và tư, vì cả hai đều đóng góp cho sự phát triển chung của đất nước.
Nhiều trí thức Việt Nam tại nước ngoài muốn đóng góp cho đất nước nhưng gặp khó khăn do thiếu cơ sở vật chất và phòng thí nghiệm hiện đại. Do đó, bà Hằng cho rằng cần xây dựng môi trường làm việc hiện đại, đáp ứng nhu cầu của trí thức. Bà cũng đề cập rằng nhiều trí thức Việt kiều sẵn sàng trở về nước nhưng gặp khó khăn do không có cơ hội làm việc trong môi trường phù hợp.
Thứ trưởng Lê Thị Thu Hằng cũng kiến nghị hoàn thiện khung pháp lý, đặc biệt là các quy định liên quan đến quốc tịch. Luật Quốc tịch Việt Nam sửa đổi đã mang lại những thay đổi tích cực, cho phép người Việt Nam ở nước ngoài giữ hoặc phục hồi quốc tịch Việt Nam mà không vi phạm pháp luật của nước sở tại. Quy trình đăng ký quốc tịch hiện nay đã được đơn giản hóa, chỉ cần nộp hồ sơ tại đại sứ quán, sau đó chuyển trực tiếp đến Bộ Tư pháp với thời hạn xử lý rõ ràng.
Đặc biệt, các thế hệ thứ hai, thứ ba sinh ra ở nước ngoài cũng được quyền lựa chọn quốc tịch Việt Nam. Với quốc tịch Việt Nam, trí thức Việt kiều sẽ được hưởng đầy đủ quyền lợi như công dân trong nước, bao gồm quyền sở hữu nhà đất và kinh doanh bất động sản. Điều này sẽ xóa bỏ những rào cản trước đây như phải nhờ người khác đứng tên.
Về vấn đề đãi ngộ, ông Nguyễn Khắc Lịch, cục trưởng Cục Công nghiệp công nghệ thông tin, khẳng định trong Luật Công nghiệp công nghệ số sẽ có chính sách thu hút nhân tài. Mức lương trong ngành công nghệ số sẽ cạnh tranh sòng phẳng với các nước trên thế giới. Điều này nhằm thu hút nhân tài công nghệ số làm việc ở Việt Nam.
Ông Lịch cũng cho rằng Việt Nam cần tạo điều kiện thuận lợi để thu hút trí thức Việt Nam ở nước ngoài quay về đóng góp cho đất nước. Với chính sách đãi ngộ tốt và môi trường làm việc hiện đại, Việt Nam hy vọng sẽ trở thành điểm đến hấp dẫn cho trí thức Việt kiều.
Trước đó, tại các diễn đàn và hội nghị quốc tế, nhiều chuyên gia và doanh nhân Việt Nam ở nước ngoài đã bày tỏ mong muốn được đóng góp cho sự phát triển của đất nước. Tuy nhiên, họ cũng đặt ra nhiều thách thức và khó khăn khi quyết định trở về Việt Nam. Do đó, việc hoàn thiện cơ chế và chính sách để thu hút trí thức Việt kiều là rất quan trọng.