Bộ Nội vụ đang tiến hành xây dựng dự thảo nghị định mới về tổ chức và hoạt động của thôn, tổ dân phố, cùng với một số chế độ và chính sách dành cho người hoạt động không chuyên trách. Thông tin này được Bộ Nội vụ chia sẻ trong văn bản hướng dẫn giải quyết một số khó khăn và vướng mắc trong quá trình thực hiện mô hình chính quyền địa phương hai cấp tại Sở Nội vụ tỉnh Đắk Lắk.
Trước đó, Sở Nội vụ tỉnh Đắk Lắk đã chỉ ra thực trạng sau khi sắp xếp các đơn vị hành chính của xã và phường, một số thôn và khu phố không còn đủ số hộ dân theo quy định do sự điều chỉnh địa giới hành chính. Từ đó, Sở Nội vụ đề nghị Bộ Nội vụ hướng dẫn về trình tự và thủ tục xây dựng đề án ghép cụm dân cư vào thôn hoặc tổ dân phố hiện có.
Luật Tổ chức chính quyền địa phương hiện hành quy định rằng thẩm quyền thành lập, tổ chức lại, giải thể, đặt tên và đổi tên thôn thuộc thẩm quyền của Hội đồng Nhân dân cấp xã. Tuy nhiên, tính đến nay, Bộ Nội vụ vẫn chưa ban hành hoặc sửa đổi, bổ sung các thông tư hướng dẫn về tổ chức và hoạt động của thôn và tổ dân phố phù hợp với mô hình chính quyền địa phương hai cấp.
Về vấn đề này, Bộ Nội vụ đã có Văn bản số 4168, trong đó hướng dẫn xác định loại hình tổ chức cộng đồng dân cư tại đơn vị hành chính cấp xã mới, việc chuyển đổi thôn thành tổ dân phố hoặc tổ dân phố thành thôn, và việc đổi tên thôn hoặc tổ dân phố do trùng tên.
Đối với vấn đề bầu cử trưởng thôn và tổ trưởng tổ dân phố, Bộ Nội vụ cho biết hiện nay quy trình bầu cử được thực hiện theo Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở và Nghị định số 59/2023/NĐ-CP của Chính phủ, quy định chi tiết một số điều của Luật này. Các quy định này vẫn còn hiệu lực và phù hợp với mô hình chính quyền hai cấp đang được triển khai.
Trước đó, Phó Thủ tướng Thường trực Nguyễn Hòa Bình đã ký ban hành Quyết định số 1581/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về kế hoạch tiếp tục hoàn thiện tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị và chuẩn bị đại hội đảng bộ các cấp. Theo kế hoạch này, Bộ Nội vụ được giao chủ trì, phối hợp với các bộ và ngành liên quan để xác định lộ trình và hướng dẫn việc sắp xếp, tổ chức lại thôn và tổ dân phố theo hướng tinh gọn, tăng cường tính tự quản và phục vụ tốt hơn đời sống của cộng đồng dân cư.