Ngày 2 và 5 tháng 8 năm 1964 đã đi vào lịch sử như một trong những chiến thắng quan trọng nhất của Hải quân Nhân dân Việt Nam trong cuộc kháng chiến chống Mỹ. Chiến thắng này không chỉ thể hiện tinh thần chiến đấu quả cảm và quyết tâm bảo vệ chủ quyền biển đảo của dân tộc Việt Nam mà còn khẳng định khí phách bất khuất của một dân tộc kiên cường.
Trong bối cảnh chiến lược ‘Chiến tranh đặc biệt’ của Mỹ ở miền Nam đang bị đẩy lùi, Mỹ đã chuẩn bị mở rộng chiến tranh ra miền Bắc. Vào tháng 7 năm 1964, Mỹ đã tăng cường các hoạt động khiêu khích tại vùng biển miền Bắc bằng cách sử dụng tàu chiến và máy bay để tiến hành trinh sát và do thám. Trước tình hình này, từ cuối năm 1963, Trung ương Đảng đã có chỉ đạo chiến lược rõ ràng: phải cảnh giác cao độ và sẵn sàng đối phó với mọi tình huống có thể xảy ra. Bộ Chính trị cũng đã ra chỉ thị về việc tăng cường sẵn sàng chiến đấu và đánh trả các hành động khiêu khích của địch.
Ngày 6 tháng 7 năm 1964, toàn Quân chủng Hải quân đã chuyển sang trạng thái sẵn sàng chiến đấu cao. Sở chỉ huy tiền phương được thành lập tại sông Gianh, và các tàu chiến được điều động đến các khu vực chiến lược để sẵn sàng thực hiện nhiệm vụ chiến đấu. Không lâu sau đó, vào đêm 31 tháng 7 năm 1964, Mỹ đã cho tàu khu trục Ma-đốc xâm phạm vùng biển Quảng Bình. Bộ Tư lệnh Hải quân đã quyết định sử dụng 3 tàu phóng lôi để phục kích và đánh trả.
Mặc dù phải đối mặt với pháo kích và sự áp chế của máy bay địch, các tàu phóng lôi của ta đã quả cảm lao vào đội hình tàu địch và tấn công bằng ngư lôi. Trận đánh ngày 2 tháng 8 năm 1964 đã kết thúc với việc tàu Ma-đốc bị đánh đuổi ra khỏi lãnh hải Việt Nam, ghi dấu chiến thắng đầu tiên của Hải quân Nhân dân Việt Nam. Chiến thắng này đã mở đầu cho một loạt các sự kiện quan trọng sau đó, khi Mỹ dựng lên cái gọi là ‘Sự kiện Vịnh Bắc Bộ’ và phát động chiến dịch ‘Mũi tên xuyên’ để leo thang đánh phá miền Bắc.
Không dừng lại ở đó, ngày 5 tháng 8 năm 1964, Mỹ đã huy động hàng chục máy bay tập kích ồ ạt vào các căn cứ và kho tàng của Hải quân ta. Tuy nhiên, Hải quân Nhân dân Việt Nam đã thể hiện sự hiệp đồng chiến đấu chặt chẽ và chính xác, bắn rơi 8 máy bay địch và bắt sống tên giặc lái Mỹ. Chiến thắng ngày 5 tháng 8 không chỉ là đòn trả đũa đích đáng mà còn chứng minh sự chủ động và tinh thần sẵn sàng chiến đấu cao của quân và dân miền Bắc trong việc bảo vệ chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ.
Sau chiến thắng này, Bộ đội Hải quân và Phòng không được Đảng, Chính phủ và Quân ủy Trung ương tuyên dương công trạng. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã gửi lời khen ngợi và ghi nhận chiến công của Hải quân Nhân dân Việt Nam. Chiến thắng trận đầu của Hải quân Nhân dân Việt Nam đã trở thành một dấu mốc lịch sử quan trọng, thể hiện ý chí quyết tâm bảo vệ chủ quyền biển đảo và tinh thần quả cảm của quân và dân Việt Nam trong cuộc kháng chiến chống Mỹ. Đây cũng là minh chứng sống động về sự lớn mạnh và phát triển của Hải quân Nhân dân Việt Nam trong sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc.
Thông tin từ các nguồn tin cậy cũng cho thấy, trận đánh này đã đi vào lịch sử và trở thành biểu tượng của sự quả cảm và quyết tâm cao của quân và dân Việt Nam. Kỷ niệm 60 năm trận đánh tàu Ma-đốc, chúng ta một lần nữa khẳng định giá trị lịch sử và ý nghĩa thời đại của chiến thắng này.
Nhìn lại quá trình chiến đấu bảo vệ biển đảo, ta càng thấy rõ tầm quan trọng của việc phát huy sức mạnh tổng hợp, trong đó có sự đóng góp của toàn bộ hệ thống chính trị và nhân dân trong sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc. Chiến thắng của Hải quân Nhân dân Việt Nam trong trận đánh ngày 2 và 5 tháng 8 năm 1964 chính là nguồn cổ vũ to lớn cho các lực lượng đang ngày đêm bảo vệ biển đảo quê hương hôm nay.