Nội dung chính
Dơi có thể treo ngược dễ dàng nhờ vào sự tiến hóa của cơ bắp, gân và móng vuốt
Thói quen ngủ treo ngược của loài dơi là một hiện tượng thú vị và độc đáo trong thế giới động vật. Nhưng điều gì khiến chúng trở nên đặc biệt như vậy?
Cơ chế treo ngược của dơi
Loài dơi có khả năng treo ngược nhờ vào sự tiến hóa đặc biệt của cơ bắp, gân và móng vuốt. Theo Tara Hohoff, nhà sinh học chuyên nghiên cứu về dơi, hành vi này có thể là kết quả của quá trình tiến hóa giúp dơi có khả năng bay. Tổ tiên của loài dơi hiện đại có thể đã leo lên những cái cây cao và thả mình xuống để lượn giữa các thân cây, từ đó phát triển chân tay khỏe mạnh để trèo.
Vì dơi không có xương rỗng như chim, chúng không có khả năng nâng cơ thể trong khi bay tốt như chim. Do đó, dơi vẫn phải “treo ngược để có thể thả mình xuống và bắt đầu bay”, Hohoff giải thích. Hầu hết con người sẽ cảm thấy rất khó để treo mình trên một vách đá hoặc một bề mặt nào đó, dù là treo ngược hay treo xuôi. Tuy nhiên, dơi có thể treo ngược dễ dàng hơn nhiều nhờ vào sự tiến hóa của cơ bắp, gân và móng vuốt.
“Khi dơi tìm được chỗ đậu, chúng co các cơ gắn với móng vuốt và mở chúng ra”, Daniel Pavuk, nhà động vật học và chủ nhiệm bộ môn sinh học tại Đại học bang Bowling Green ở Ohio, chia sẻ. “Khi móng vuốt chạm vào bề mặt, dơi thả lỏng cơ thể. Trọng lượng cơ thể sẽ kéo căng các gân nối với móng vuốt”. Kết quả là móng vuốt của dơi bám chặt vào bề mặt để đậu.
Lợi ích của việc treo ngược
Việc treo ngược giúp dơi tránh được kẻ săn mồi. Không giống con người, dơi có thể treo ngược trong thời gian dài mà không gặp vấn đề sức khỏe. Kích thước nhỏ gọn của dơi giúp tim chúng dễ dàng bơm máu khắp cơ thể.
Sau khi việc treo ngược trở thành cách nghỉ ngơi ưa thích, lối sống này đã thúc đẩy sự tiến hóa của một số đặc điểm khác. Bộ xương của dơi tiến hóa để trở nên nhẹ hơn nhằm hỗ trợ cho việc bay. Vì lý do đó, “xương chân của chúng không thể chịu trọng lượng cơ thể trong thời gian dài”. Nhờ việc treo ngược, dơi không cần dùng đôi chân yếu ớt để chống đỡ cơ thể.
Việc đậu ngược cũng giúp dơi tránh được một số loài săn mồi. Bám vào những nơi khó tiếp cận, như trần hang động, có thể giúp chúng tránh được kẻ thù như cú, diều hâu và rắn.
Đa dạng trong thói quen ngủ của dơi
Tuy nhiên, không phải loài dơi nào cũng ngủ treo ngược. Chẳng hạn, loài dơi cánh đĩa ở Trung Mỹ và Nam Mỹ có những giác hút đặc biệt trên ngón tay cái, giúp chúng bám vào mặt dưới của lá với nhiều góc độ khác nhau.
Việc nghiên cứu thêm về sự tiến hóa của khả năng bay cũng như thói quen treo ngược của dơi sẽ rất thú vị, vì chúng là loài động vật có vú duy nhất biết bay. “Một số loài dường như có khả năng cất cánh từ mặt đất dễ dàng hơn, nên việc nghiên cứu những khác biệt về mặt hình thái sẽ giúp chúng ta hiểu rõ hơn về chúng”, Hohoff chia sẻ.